ASANA - Relaksacja - Hatha Joga
Trening zdrowia i spokoju dla ludzi zachodu
Asany i relaksacja jako ćwiczenia zdrowotne jogi są bardzo popularne. Na całym świecie panuje moda na to, aby ćwiczyć asany - postawy i pozycje jogi. Istnieje tysiące klubów i dziesiątki międzynarodowych organizacji uczących asan jogi. Jednakże joga to coś dużo więcej niż zwykle można doświadczyć w klubach fitness skierowanych do najbardziej początkujących!
Joga i ćwiczenie asan to także starożytna tradycja kulturowa, filozoficzna i duchowa oraz naturalna medycyna taka jak ajurweda. Joga to także proste metody wyciszenia umysłu i emocji oraz medytacji, które pomagają zachować zdrowie i przedłużyć życie. Na Wschodzie ludzie ćwiczą jogę bardziej dla wszechstronnego samodoskonalenia niźli w doraźnych zdrowotnych celach, a joga bliższa jest pojęciu drogi czy zdrowego stylu życia niż samej gimnastyce zdrowotnej jak to się często rozumie na Zachodzie w rozlicznych klubach i sekcjach jogi asan!
Kolejne rozdzialiki tego artykułu są tak z grubsza dobrane, że stanowią coraz bardziej ambitne wprowadzenie w ćwiczenie asan i hatha jogi, od rzeczy najprostszych i popularnych do tych bardziej zaawansowanych i naprawdę trudnych. Hatha Joga (w Sanskrycie हठ-योग) polega na fizycznym i energetycznym oczyszczaniu organizmu i jest najstarszą znaną formą ćwiczeń psycho-fizycznych. Rysunek na kamieniu, przedstawiający osobę ćwiczącą Hatha Jogę pochodzący sprzed ponad 5000 lat został znaleziony w Dolinie Hinduskiej, leżącej na terenach dzisiejszego Pakistanu. Hinduscy mędrcy rozwijali Hatha Jogę ponieważ sprawny organizm był im potrzebny do wykonywania długotrwałych medytacji. Dzisiejsze kursy i klubowe zajęcia z ćwiczeniami asan i relaksacją są najprawdopodobniej jedynie bardzo podstawowym, chociaż bardzo koniecznym w zachodniej mentalności wprowadzeniem do jogi...
PIONIERZY JOGI W POLSCE
Czołową popularyzatorką asan i hatha jogi w Polsce stała się Malina Michalska (właściwie Maria Aleksandra Michalska 1916-1973), była tancerką, związaną z operą i operetką w Warszawie. Rodzice Maliny Michalskiej przyjaźnili się z profesorem Wincentym Lutosławskim, filozofem, tłumaczem książek Yogi Ramaczaraka i autorem pozycji "Rozwój potęgi woli przez psychofizyczne ćwiczenia według dawnych aryjskich tradycji oraz własnych swoich doświadczeń podaje do użytku rodaków" - wydanej w 1909. Od 1957 w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie prowadziła zajęcia gimnastyki tanecznej. Kiedy w 1960 r przeszła ciężką operację zainteresowała się medycyną tybetańską, opisywaną przez m.in. przez Cyryla Krasińskiego. Zainteresowała się również po rodzicach jogą opisywaną w różnych zagranicznych podręcznikach i tak zaczęła prowadzić zajęcia asan jogi. W 1966 roku do jej studium przyjechała sławna jogini Ma Yogashakti, założycielka Bihar School of Yoga. W 1967 roku ambasador Indii wręczył Malinie Michalskiej dyplom upoważniający ją do prowadzenie Hathajogi z ramienia Bihar School of Yoga.
Duże zasługi dla wprowadzenia ćwiczeń jogi i jogicznej relaksacji w Polsce miał profesor Wiesław Romanowski (1913-1973), lekarz fizjolog, kierownik Zakładu Fizjologii Instytutu Nauk Biologicznych AWF w Warszawie. Pod jego redakcją ukazała się w 1975 r książka pt. „Teoria i metodyka ćwiczeń relaksowo-koncentrujących”. Jednym z popularyzatorów jogi był profesor Tadeusz Pasek, któremu joga pomogła zwalczyć nękające go choroby. Na tyle zafascynowała go książka Wincentego Lutosławskiego, że postanowił zapoznać się bliżej z zagadnieniami jogi. Nawiązał kontakt ze słynnym joginem, filozofem i lekarzem Swami Sivanandą, założycielem centrum jogi w Rishikesh. Pod korespondencyjną opieką Swamidżi dr Pasek zaczął ćwiczyć jogę, przez 2 lata stosując cały cykl ćwiczeń łącznie z 15 minutowym staniem na głowie. Wszystkie problemy zdrowotne zniknęły, a Tadeusz Pasek postanowił bez reszty oddać się jodze. Wyjechał do Indii, trafił do Szkoły Jogi w Bihar na Międzynarodowy Kurs Instruktorów.
ASANA - SIEDZENIE - Podstawowa Praktyka Jogi
Asana (āsana) - dosłownie: "siedzenie". Pojęcie używane w dwóch znaczeniach:
- siedzenie - jako mata do siedzenia
- siedzenie, zwykle w specjalnej pozycji ciała takiej jak lotos służącej medytacjom jogi
Tym co przyciąga ludzi do praktyki asan jest często intuicyjne przekonanie, że te ćwiczenia to nie tylko zwykłe rozciąganie. Odczuwają je tak, jakby miały jakiś większy związek z własną duszą. Dopiero po latach praktyki zaczynają uczyć się głębokiej symboliki jaką reprezentuje każda pozycja. Poważniej praktykujący głęboko wierzą czy czują, że każda z asan ucieleśnia jakiś aspekt ich samych i przez to stwarza niepowtarzalną możliwość wejrzenia we własne wnętrze. Dlatego też można stwierdzić, iż dla wielu ludzi praktyka asan może stać się czymś znacznie więcej niż aktywnością fizyczną, może stać się formą medytacji w ruchu. Słowo "asana" wywodzi się z sanskrytu i dla ludzi Zachodu przyjęło się używać go w znaczeniu ogółu ćwiczeń hatha jogi, choć dosłownie oznacza siedzenie. Jakkolwiek jednak nie powiedzielibyśmy, jest asana de facto tak starożytna jak początki ludzkich cywilizacji, o czym świadczą znaleziska archeologiczne sprzed 3-5 i więcej tysięcy lat przedstawiające postacie siedzące w pozycji lotosu.
Czasami przyjmuje się, że każda z pozycji wyłoniła się w trakcie wchodzenia przez starożytnych hinduskich mędrców o półboskim pochodzeniu (tzw. riszich) w stan głębokiej medytacji. Same asany, jak również ich nazwy są zarówno odbiciem świata zwierząt i rzeczy, jak i nawiązaniem do hinduskiej tradycji. Wskazówki do praktyki określonych pozycji zawarte zostały w starożytnych źródłach, takich jak Siva Samhita, Gheranda Samhita, oraz w traktacie Hatha Yoga Pradipika. Paradoksalnie, w Yoga Sutrach Patańdżalego, powszechnie uznawanych za najlepiej znane żródło wiedzy o szeroko rozumianej jodze, nie podano żadnych konkretnych wskazówek do praktyki, zaś sama asana wzmiankowana jest tylko w czterech wersach - w ks. II wersy 29,46,47 oraz w wersecie pierwszym na początku traktatu. Patańdżali opisuje asanę jako trzeci stopień w swojej drabinie praktyki, umieszczając ją w następnej kolejności po etycznych wskazaniach (yama) i zasadach indywidualnej dyscypliny (niyama). Jednak bardziej niż ewentualne szczegóły techniczne warte podkreślenia są dwa wnioski tyczące się asan. Po pierwsze fakt, iż asana sama w sobie jest praktyka duchową, po drugie, że praktyka ta może dobroczynnie wpływać na nasz stosunek do życia duchowego we współczesnym świecie, z dala od aśramów i odosobnień starożytnych Indii.
ŚAVAASANA - Jogiczna Relaksacja
Prosta Relaksacja
- Usiądź na macie lub kocu rozłożonym na podłodze ze zgiętymi skrzyżnie nogami i udami przyciągniętymi do tułowia. Odchyl się w tył, oprzyj na łokciach i powoli, kręg po kręgu połóż się na podłodze.
- Wyprostuj po kolei obie nogi. Wyciągnij tył szyi, twarz skieruj w stronę tułowia, zamknij delikatnie oczy i rozluźnij gardło. Ręce ułóż wewnętrzną stroną do góry po bokach ciała, rozluźnij dłonie i palce rąk.
- 'Puść' napięcie pośladków i ud, tak aby nogi swobodnie opadły na boki. Sprawdź, czy leżysz symetrycznie i wygodnie. Jeżeli trzeba, popraw pozycję i od tej chwili nie wykonuj już żadnych ruchów.
- Rozluźnij po kolei każdą część ciała, począwszy od nóg, poprzez brzuch, tułów, ręce aż do głowy, następnie czoło, policzki, wargi i szczęki. Rozluźnij oczy, język i uszy, skieruj całą ich uwagę do wnętrza ciała, jak najdokładniej je poczuj. Skup się na wrażeniach dopływających z ciała, zachowaj równomierny oddech.
- Bądź w pełni świadom(ą), nie zasypiaj, nie podążaj za myślami, jedynie zauważaj ich pojawianie się i przemijanie. Pozostań rozluźnion(ą), pasywnym(ą) i jednocześnie przytomnYm(ą). Doświadcz przestrzeni wewnętrznego spokoju i ciszy. Zaznaj prostego stanu bycia, istnienia, poczucia 'ja'. Choć jest to naturalny i wszechprzenikający stan, na codzień najczęściej go nie doświadczamy, bo podążamy za intensywnymi zewnętrznymi wrażeniami. W jodze określa się ten stan jako Sat, Ćit, Ananda czyli Byt, Świadomość, Szczęśliwość lub duchowa powłoka szczęśliwości.
- Pozostań w pozycji 10-15 minut lub dłużej. Aby nauczyć się relaksu znajdź takie miejsce, w którym nikt i nic nie będzie ci przeszkadzało. Ucz się zachowywać ten stan w codziennym życiu. Połącz zewnętrzną aktywność ze stałym poczuciem wewnętrznej równowagi.
Śavasana wycisza układ nerwowy, usuwa migreny i chroniczne zmęczenie, pomaga skumulować energię. Jest pierwszym krokiem w praktyce medytacji. Uczy skupienia, introspekcji, wzmacnia świadomość. Może dać pierwsze przebłyski doświadczeń duchowych. Śavaasana usuwa zmęczenie, wywołuje spokój i wycisza umysł, odpręża ciało i ułatwia oddychanie, pomaga zwalczać napięcie nerwowe, bezsenność, migrenę oraz syndrom chronicznego zmęczenia, pomaga w rekonwalescencji. Śavasana i relaksacja w tej pozycji to podstawowa codzienna terapia i leczenie osób z zaburzeniami psychicznymi! Pozycja nazywana również Mrtasana. Śava lub mrta znaczy martwy, leżący jak nieboszczyk. Celem tej asany jest naśladowanie pozycji zmarłego, układanego w Indii na stosie do spalania zwłok. Kiedy życie odeszło, ciało jest nieruchome i nie możliwe są żadne ruchy. Uczymy się relaksować pozostając przez pewien czas w bezruchu i starając się, aby umysł, choć zupełnie świadomy, był całkowicie spokojny. To świadome rozluźnienie orzeźwia i odświeża zarówno ciało, jak i umysł. Jednak o wiele trudniej jest unieruchomić umysł niż ciało. Dlatego ta pozornie łatwa pozycja jest jedną z najtrudniejszych do opanowania w swoim wnętrzu. Początkowo występuje tendencja do zasypiania. Nie pozwól sobie zasnąć, pozostań na granicy snu i jawy.
Poleca się osobom mającym kłopoty z zasypianiem, aby wykonały śavasanę przed snem i pozwoliły sobie zasnąć. Przebywanie w śavasanie 10-15 minut daje efekty co najmniej 3-godzinnego snu. W miarę ćwiczeń przyjdzie dzień, kiedy wystarczy jedno polecenie, albo nawet tylko myśl o rozluźnieniu, aby osiągnąć stan śavasanam.
Każdy początkujący podejmujący wyzwanie podążania do doskonałości (siddham), najpierw musi nauczyć się rozluźniać ciało, rozluźniać umysł, tak jak robimy to w śavasanie. Często mamy odczucie, że śavasana jest czymś w rodzaju progu pomiędzy praktyką asan a praktyką pranajamy - kontroli siły życia poprzez ćwiczenia oddechowe. Kiedy uczniowie nauczą się rozluźniać w śavasanie, oddech staje im się bliższy, a umysł osiada wewnątrz, komórki ciała uspokajają się. Wtedy adepci wchodzą w kontakt ze swoją wewnętrzną energią. Kiedy uczniowie doświadczą swojej wewnętrznej energii i oddechu, wówczas ich zainteresowanie pranajamą zaczyna wzrastać jak nasiono zasadzone w ziemi. Najpierw trzeba nauczyć się właściwej praktyki śavasany. W śavasanie musisz poczuć przepływ oddechu: wdechu i wydechu. Wtedy, podążając za wdechem i wydechem, zyskujesz wgląd w inteligencję ciała, bo od tego trzeba zacząć. Musisz poczuć swoje płuca, żebra, mięśnie międzyżebrowe, brzuch, każdą fazę jego ruchu, poczuć wewnętrzną ekspansję. Musisz poczuć jak wraz z wdechem tworzy się przestrzeń, jak wydech przynosi wyciszenie, jak ciało ustępuje energii życia. Myślimy, że kiedy początkujący nawiąże wewnętrzny dialog pomiędzy ciałem i oddechem, wtedy obudzi się w nim zainteresowanie pranajamą, która jest prawdziwą sztuką przedłużania życia.
ASANA - PODSTAWA PRAKTYKI JOGI
Asana jest to proces przyjmowania pozycji (ang. posing) i zatrzymywania się w niej (ang. reposing), w którym poprzez zrównoważenie inwolucyjnego ruchu świadomość uzyskuje stan spokoju. To sformułowanie próbuje w sposób jak najpełniejszy odsłonić istotę tego czym jest asana. W swej zwartej - niczym sanskrycka sutra - formie, zawiera ono myśli, które warte są rozważenia przez każdego praktykującego jogę, są one bowiem w stanie prowadzić nas ku głębi jogicznego doświadczenia. Dlatego podaję krótki komentarz zawierający objaśnienie terminów zawartych w przytoczonej definicji. Asana nie jest czymś statycznym, nie jest transformacją żywej istoty w posąg z kamienia. Wręcz przeciwnie, wedle indyjskich Guru asana jest zrównoważonym ruchem, procesem który nie kończy się o tak po prostu, lecz poszukuje swojego spełnienia w stanie spokoju. Ktoś może sądzić, iż to co widzimy na zdjęciach w rozlicznych albumach o jodze jest tożsame z asaną. Jednak to co widoczne na fotografii nigdy nie jest tak naprawdę pozycją. To tylko migawkowe ujęcie ukazujące jeden krótki moment z tego, czym w rzeczywistości jest zachodzący w asanie proces wchodzenia w pozycję i zatrzymywania się w niej.
Z perspektywy doświadczenia praktykującego faktycznie nie ma na zdjęciach asan żadnej pozycji jako zewnętrznie postrzeganego obiektu, jest tylko akt, w którym dokonuje się przyjmowanie postawy. Asana, jak uczą autentyczni wschodni Guru jest to proces wchodzenia w pozycję i zatrzymywania się w niej. Dodane powyżej dwa kolejne terminy (ang. posing i reposing) określają szczególny charakter procesu, który stanowi o istocie asany. Oba też posiadają swoiste, specyficzne znaczenie w ramach orientalnej filozofii asany. Przyjmowanie pozy nie jest sztucznym wyrażeniem jakiejś myśli czy emocji, jak pisał Gore, lecz oznacza działanie. Poza jest przyjmowaniem niewzruszonej pozycji kończyn i ciała, podobnie jak poszczególne wykonywane asany. Sformułowania "zatrzymanie się na czymś, trwanie" (repose) użyte zostało tutaj w niecodziennym znaczeniu: oznacza w tym kontekście refleksję nad pozycją. W akcie tym pozycja zostaje ponownie przemyślana i poprawiona tak, że rozmaite kończyny i części ciała umieszczane są na swych miejscach w odpowiednim porządku, co przynosi im odczucie odpoczynku i lekkości, zaś świadomość doświadcza wówczas spokoju i wyciszenia przenikającego całe ciało - kości, stawy, mięśnie, ścięgna i komórki.
Jako kombinacja wchodzenia w pozycję i trwania w niej, wykonywanie asany jawi się jako proces o strukturze zbudowanej na powtórzeniach. Ćwiczący wciąż wraca do przyjętej pozycji, by wciąż na nowo dopasowywać ją i poprawiać, zaś ta poprawiona już pozycja jest punktem wyjścia do kolejnych dopasowań. Klucz do poznania tajemnicy ukryty jest w sformułowaniu "zatrzymać się nad czymś" (ang. repose). Zwróć uwagę na podwójne znaczenie, jakim termin ten obdarzony został przez Guru. Może oznaczać on wejście ponownie w pozycję i powtórne jej poprawienie (ang. repose), jak również odpoczynek, osiągnięcie ciszy i spokoju.Jeśli ewolucja i inwolucja, abhyasa i vairagya, pravritti marga i nivritti marga są równoważone w pozycji wówczas wyłania się nowa jakość - stan uspokojenia świadomości. Praktykujący doświadcza wtedy równowagi i spokoju.
Wyciszenie i uspokojenie nie są po prostu przeciwieństwem ruchu, lecz jego najdoskonalszym wyrazem. Ruch, który jest zrównoważony i pozbawiony wewnętrznych i zewnętrznych zakłóceń podobny jest miarowemu i spokojnemu przepływowi. Nie zakłóca ukrytego źródła ruchu, a odsłania je. Dlatego też spokój, o jakim tutaj mowa, nie jest nudną pustką podczas której nic się nie dzieje, lecz szczytowym doświadczeniem pełni i witalności, połączonym ze stabilnością i wewnętrznym skupieniem, które dają praktykującemu stały kontakt z jego wewnętrzną jaźnią. Ów spokój nie oznacza też bycia niedotykalnym i nieodczuwającym, lecz jest zdolnością ogarnięcia bezmiaru wszechświata i stałego pamiętania jądra istnienia, nawet w trudnych sytuacjach. Wyciszenie jest objawieniem początku. Skoro tylko dotkniemy źródła bytu staniemy się spokojni, bowiem nasze życzenia i pragnienia znikną wobec doznania wewnętrznej pełni, bezkresnej i nie mającej końca.
Asana jest pozycją ciała, nieruchomą i wygodną, którą się ćwiczy rozpoczynając z pozycji wyjściowej, którą dla początkujących jest Śavaasana. Asana daje stabilność i lekkość ciała. W każdej asanie bierze udział całe ciało, każdy mięsień, staw, nerw, gruczoł. Asany nie są jedynie fizycznymi ćwiczeniami, ale też treningiem oddychania i koncentracji. Poprzez taką pracę, nieustanne doskonalenie swojego ciała ćwiczymy umysł i panowanie nad nim. Uświadamiając sobie coraz głębiej swoje ciało, możemy przezwyciężać jego ograniczenia, stajemy się bardziej wrażliwi na swoje odczucia i na wszystko co dzieje się wokół nas. Klasyczna joga definiuje 84 archetypy pozycji i postaw ciała, z których 32 pozycje siedzenia uznawane są za szczególnie ważne. Wspólne dla wszystkich rodzajów jogi są pozycje i postawy medytacyjne - zarówno siedzące, stojące jak i leżące. Asany służą wzmocnieniu i uzdrowieniu ciała oraz działają harmonizująco na emocje i psychikę. Klasycy jogi nauczają, że wiele asan służy rozwijaniu szczególnych talentów, zdolności, możliwości i paranormalnych mocy.
Asany mają bardzo różny kształt, a każda z nich w nieco inny sposób działa na nasze ciało i umysł. Jednocześnie wzmacniają ciało i czynią je giętkim, uspokajają nerwy i usuwają zmęczenie, masują organy wewnętrzne poprawiając ich funkcjonowanie i oczyszczając je, poprawiają działanie układu hormonalnego, a ciało staje się silne i wrażliwe, dzięki czemu zmienia się jakość życia. Doskonaląc swoją praktykę doskonalimy umysł, który staje się czysty i zrównoważony. Praktyka wymaga dyscypliny i żarliwości, a rozwój w niej zależy od uczciwości i zaangażowania. Asana oznacza postawę; jest to sztuka ustawiania całego ciała w fizycznej, umysłowej i duchowej postawie. Postawa ma dwa aspekty: przyjmowanie pozycji i refleksję nad nią. Przyjmowanie jogicznej postawy wymaga działania. Jest to ustawianie kończyn i całego ciała w nieruchomej pozycji, zgodnie ze wzorcem asany. Refleksja nad pozycją odbywa się w czasie jej wykonywania. Asana jest ponownie obmyślana i poprawiana, kończyny i części ciała są umieszczane we właściwych miejscach i w odpowiednim porządku, tak aby się odprężały i uspokajały, a umysł doświadczał spokoju i ciszy panującej w kościach, stawach, mięśniach, włóknach i komórkach ciała.
W Jodze ćwiczenia fizyczne są drogą do medytacji. Według Patanjali'ego Joga jest to powściąganie zjawisk świadomości. Pierwszym niezbędnym warunkiem spokoju umysłu jest prawidłowa postawa. Pozycje w hatha jodze są praktykowane, aby osiągnąć stabilną postawę, zdrowie i lekkość w ciele. Wszystkie pozycje w hatha jodze mają na celu bezpośrednio lub pośrednio wyciszenie umysłu, a dalej odkrycie wewnętrznego źródła mocy i inspiracji. Większość asan została opracowana, aby wzmacniać różne części ciała i rozwijać siłę wymaganą przy bardziej zaawansowanych dyscyplinach aktywności fizycznej. Celem pozycji w hatha jodze jest odbudowa jednolitego systemu ciała i umysłu oraz rozwinięcie układu nerwowego i układu wydzielniczego. Joga jest metodą, która zmierza do osiągnięcia maksymalnych rezultatów przy minimalnych wydatkach energetycznych. Różne pozycje hatha jogi zostały opracowane po to, aby zwiększać ukrwienie mózgu i wszystkich części kręgosłupa. Asany jogi oddziałują poprzez rozciąganie, wyginanie, skręcanie kręgosłupa w różnych kierunkach, poprawiając kondycję układu nerwowego. Gdy ciało jest oczyszczone, Prana (energia życiowa, bioenergia, mana) może być zachowana, a jednostka staje się zdrowsza i bardziej świadoma.
JOGA ASAN A ZDROWIE
Zdrowie to całkowity, fizyczny, psychiczny dobrostan, a nie tylko brak ułomności, choroby czy niedołęstwa. Zdrowie można rozpatrywać także na płaszczyźnie emocjonalnej i duchowej. Indyjska medycyna ayurveda (ajurweda) opisuje zdrowie jako harmonię funkcji cielesnych, dobrze zrównoważony metabolizm i szczęśliwy oraz harmonijny stan umysłu i zmysłów. Wytrzymałość to sprawa pierwszorzędnej wagi w praktyce wszystkich asan. Regularność w praktykowaniu asan jest absolutnie niezbędna, jeśli ktoś chce wykorzystać pełen potencjał hatha jogi. Jeżeli fundamenty nie są poprawnie położone, runie cała budowla. Tak też jeżeli adept hatha jogi nie osiągnie pewnego stopnia mistrzostwa w wykonywaniu pozycji jogi, nie będzie mógł z powodzeniem przejść do bardziej zaawansowanych praktyk. Joga jest bezpośrednim doświadczeniem szerokiego powiązania wszelkich żyjących istnień i rzeczy. Poczujesz spokój pod koniec zajęć jogi ponieważ zajdzie naturalna zmiana w twoim ciele, która spowoduje naturalną zmianę w Twoim postrzeganiu świata i tego kim jesteś.
Joga Asan jest doskonałym środkiem prowadzącym do osiągnięcia tego stanu, przynosi idealną równowagę ciała i umysłu, sprawia, że jest ono zdrowe, silne i gibkie, a umysł spokojny, bystry i stały. Celem jogi jest opanowanie zarówno niedomagań fizycznych, jak i rozproszeń umysłu. Hatha joga jest jedną z najpopularniejszych metod pracy z ciałem, która w tak wielkim stopniu angażuje wszystkie tkanki, stawy i organy. Precyzja asan, na którą zwraca się szczególną uwagę, pozwala dotrzeć do każdej komórki ciała, która zostaje dotleniona i oczyszczona. Ich prawidłowe wykonywanie pomaga w walce z przeziębieniem, bólami pleców, dyskopatią, nadkwasotą, ciśnieniem, otyłością, poprawia funkcjonowanie układu trawiennego, wątroby, jajników. Asany mają zbawienny wpływ na ruchomość stawów kolanowych, biodrowych, korygują wady postawy. Zmiany w samopoczuciu, postawie i sposobie oddychania zauważalne są już po kilku zajęciach, aby jednak osiągnąć porządne, długotrwałe efekty, niezbędne jest zaangażowanie i systematyczność praktykanta.
Asany nie tylko uzdrawiają nasze ciało, ale przyczyniają się do osiągnięcia wewnętrznej równowagi i poznania samego siebie, nie tylko na płaszczyźnie fizycznej. Mistrzowie hatha jogi na podstawie doświadczeń opracowali specjalne sekwencje ćwiczeń dzieląc je pod względem ich terapeutycznej wartości w leczeniu różnych zaburzeń, ograniczeń i chorób. Program zajęć hatha jogi obejmuje ćwiczenia, które wzmacniają i rozciągają ciało, regenerują oraz polepszają koncentrację. Całość sesji kończy się relaksem, który pozwala odpocząć i nasycić się energią, praną, co z kolei poprawia naszą zdolność do pracy i umiejętność skupienia uwagi. Nieszczęśliwie wielu nauczycieli na Zachodzie twierdziło, iż podstawową korzyścią płynącą z praktyki asan jest przygotowanie ciała do medytacji poprzez wzmocnienie pleców i zwiększenie giętkości nóg, tak aby praktykujący mógł siedzieć przez długi okres czasu. Stąd też zrodziło się przekonanie, że asana jest "niższą", a nie w pełni duchową formą medytacji. Jeszcze gorsi są ci, którzy chcieliby oddzielić ćwicznie Asan od zasad etycznych, czyli w sumie od nauk duchowych i filozoficznych, a to poważny błąd.
W zachodniej kulturze końca XX wieku recepcja asany odbyła się w sposób odmienny od tego w jaki pojmował ją Mistrz Patańdżali. Odkąd jogasany stały się bardziej znane i akceptowane, przeniknęły w najdalsze zakątki współczesnych społeczeństw. Obecnie znajdziemy jogę w kolorowych magazynach mody, jak również popularnych wydawnictwach dotyczących zdrowia, zaś media informują o filmowych gwiazdach praktykujących jogę. Asana stała się popularną forma aktywności wśród znużonych energicznymi ćwiczeniami fizycznymi, a tym samym zaczęła być stosowana jako panaceum na różnego rodzaju fizyczne dolegliwości. Dobrze jednak wiadomo, że dla ludzi Zachodu asana posiada znacznie więcej do zaoferowania. Tym co z początku skieruje nas ku praktyce asan mogą faktycznie być walory giętkości i siły, jednak pozostaniemy przy niej z innych względów. Dzisiejsi naukowcy wciąż "odkrywają" ścieżki połączęń między umysłem a ciałem, w rzeczywistości niektórzy twierdzą nawet, iż nie da się ich oddzielić. Jogini byli świadomi tych połączeń setki lat temu, i asana jest właśnie wyrazem tej świadomości. Również my, praktykując asany jako dobre dla całej ludzkości doświadczamy tej jedności.
Praktyka asan, a w szczególności śavasanam ("pozycji trupa") jest więc medytacyjna. Ponadto może stać się ścieżką prowadzącą do głębszych stanów medytacyjnych obdarowując praktykującego tym, co najwartościowsze - odkryciem własnej prawdziwej tożsamości. W I rozdziale Yoga Sutr Patańdżali mówi o błędnym utożsamianiu myśli (ćittavrtii - czyli dosł. poruszeń umysłu, przyp. tłum.) z Jaźnią. Stwierdza, iż owo fałszywe utożsamianie jest źródłem wszelkiego cierpienia, celem zaś jogicznej praktyki zniszczenie tej fałszywej tożsamości. Wielkim błogosławieństwem na przykład śavasany, jest fakt iż praktykujący może oddzielić się niejako od swoich myśli. Jeśli bowiem głębiej poddać się relaksowi, można wówczas doznać stanu, w którym myśl doświadczona będzie tylko jako zjawisko powierzchniowe. Wtedy pojawia się uczucie przestrzeni pomiędzy myślami a tym, co postrzegane jest jako Jaźń. Jeden z mistrzów miał powiedzieć: "Problem z naszymi myślami polega na tym, że wierzymy w nie". Gdy doświadcza się owej przestrzeni pomiędzy myślami, a tą częścią świadomości, która stanowi dla nich tło, wówczas myśli nie mają już takiej samej siły, i wtenczas - wraz z pojawieniem się tego stanu nie-utożsamiania - przychodzi możliwość wyboru. Jeśli już nie utożsamiasz się z myślą, możesz, idąc w ślad za nią, działać lub nie, nie posiada już ona bowiem tej samej zdolności kontrolowania ciebie. Jeśli działasz z wyboru, prowadzi to do wolności. Dlatego też dar zrozumienia procesu nie-utożsamiania się jest najwspanialszym z możliwych do otrzymania.
SACRUM NIEPORUSZONEJ ASANY
Ostatecznie jednak, tym co spowoduje, iż pozostaniemy przy praktyce jogicznych pozycji jest ich potężna, aczkolwiek nie werbalna moc wyrażania sacrum, bowiem kontakt ze sferą sacrum w życiu jest dziś wyjątkową rzadkością w społeczeństwach Zachodu. Owo wyrażanie świętości leży w samej naturze praktyki asan. Bez względu na to jak wiele razy wykonuje się którąś z nich, w momencie gdy dokonuje się ów akt asana jest czymś całkowicie nowym. Przyjmując którąś z jogicznych pozycji uczestniczymy w czymś, co nigdy wcześniej nie miało miejsca. Stąd też praktyka asan jest jak artystyczna kreacja czegoś, co nie istniało wcześniej i nigdy więcej nie zaistnieje, niczym świeżość chwili. Doświadczając asany mamy szansę być całkowicie w danym momencie, mamy możliwość przenieść naszą uważność na TU I TERAZ, skoncentrować ją na doznaniach i świadomości tego co czujemy. Możemy obserwować nasze pozytywne i negatywne reakcję na pozycję, odczucia łatwości bądż trudności, które pojawiają się przy rozciąganiu, czy zginaniu ciała. Taki stan nazywamy medytacją - zdecydowaną chęć bycia tu i teraz, bez gubienia się w naszych myślach o teraźniejszości.
Inny bezpośredni dar jaki zyskać można poprzez praktykę asan jest związany z kontrastem pomiędzy ruchem a bezruchem, który obecny jest w każdej asanie. W 46 wersie II księgi Patańdżali zdefiniował asanę słowami: "Pozycja jogiczna winna być nieruchoma "sthira" i wygodna "sukha"", co oznacza, iż asana ma dwa podstawowe składniki - po pierwsze ma ona być nieruchoma, trwała. Jest paradoksem, iż większość ludzi uważa asany za "ruchy", podczas gdy faktycznie asana ukazuje także zdolność praktykującego do trwania w bezruchu. I owo trwanie jest praktyką o potężnej mocy. Jeśli bowiem nauczysz się utrzymywać pozycję, to za kulisami owego bezruchu ciała zaczniesz dostrzegać nieustanne poruszenia umysłu. Dlatego też świadome pozostawanie w bezruchu jest wprowadzeniem do sztuki medytacji. Ponadto w stanie normalnej, dziennej świadomości mamy tendencję do nieustannego poruszania, przemieszczania ciała, mówiąc krótko - rzadko siedzimy nieruchomo. Dzieci czasem wspominają jakich tortur doznawają we wczesnych latach szkolnych, czując nieopisaną odrazę do siedzenia nieruchomo w ławce czasami przez godziny.
Jako, że zazwyczaj nasze ciało jest w nieustannym ruchu, poruszenia umysłu nie są dla nas tak widoczne. Jednak z chwilą gdy nauczymy się utrzymywać pozycję i trwać w niej nieruchomo, dostrzeżemy wyraźnie jak wzbudzany jest nasz umysł i ta obserwacja jest sercem praktyki medytacyjnej. Dostrzegając coś stajemy wobec możliwości wyboru trwania w tym lub nie. Druga z uwag Patańdżalego dotycząca asany mówi o czymś więcej niż tylko stanie bezruchu. Patańdźali naucza, iż w pozycji musimy trwać z łatwością i wygodnie ("sukham") i to jest najbardziej zastanawiające z jego spostrzeżeń. Dla większości bowiem ludzi z Zachodu wejście w asanę przynosi świadomość trudności, napięcia i oporu, czy nawet bólu ciała, zaś odczucie wygody jest rzadkie. W pewien sposób dochodzimy do zrozumienia owej "łatwości" i wygody jako chęci bycia w pozycji, jako swojego stosunku do odczuwanej trudności. Innymi słowy, asana nadal będzie nas rozciągać, w dalszym ciągu pozostając dla nas wyzwaniem, i być może nigdy się to nie zmieni, jednak możemy czuć ją jako "wygodną" w swoim stosunku do odczuwanych barier i przeszkód. Możemy zdecydować się być tu i teraz i pozwolić wszystkim tym uciążliwościom również być, bez zwalczania ich, przeciwdziałania im, czy prób ich zmiany.
W szerszym rozumieniu praktyka jogi nie polega bowiem na takim układaniu sobie naszego życia, że staje się ono perfekcyjnie doskonałe i wygodne, nie stawiające oporu i nie stanowiące wyzwania. Jest to raczej próba stosowania dyscypliny, którą tworzymy w praktyce asany jak również innych praktykach jogi, po to by posiąść zdolność pozostawania "wygodnym" pośród najróżniejszych życiowych trudności. To właśnie jest prawdziwą miarą wolności psychofizycznej jaką jest vairagya. Jeśli się tego nauczymy wówczas wszystko co zrobimy i wszystko co powiemy będzie "asaną", pozycją ciała, umysłu i duszy, która wymaga uwagi przywracającej nas teraźniejszości.
GRUPY ASAN
Istnieje ponad 200 asan i ich wariantów uczonych w na zachodzie popularnych kursach. Można je podzielić na kilka podstawowych grup:
Relaks (śavasana, supta badhakonasana, mrtasana) - usuwa zmęczenie i napięcia z całego ciała po innych asanach, wycisza umysł, regeneruje ciało. Śavaasana jest absolutną podstawą w kursie nauki asan! Stanowi podstawę dla asan podstawowych wykonywanych z pozycji leżącej właśnie.
Pozycje leżące - wykonywane z śavaasany jako pozycji wyjściowej. Prawidłowa nauka asan rozpoczyna się od ćwiczeń z pozycji leżącej jaką jest śavaasana, naśladując tym ewolucyjny rozwój dziecka. Druga część serii pozycji leżących wykonywana jest z Advasanam w pozycji leżacej na brzuchu, odwrotności śavaasanam.
Pozycje siedzące - wykonywanie zarówno z siadu klęcznego jako seria wadźrasany jak i z siadu lotosowego wykonywane jako seria padmasany.
Pozycje stojące (np. utthita trikonasana - trójkąt, virabhadrasana - wojownik )- najważniejsza grupa asan dla osób zaczynających praktykę jogicznej sztuki walki jak Kalarpayat, przygotowuje do dalszej praktyki Ścieżki Wojownika. Asany stojące zwalczają sztywność nóg i bioder, koryguje lekkie wady nóg i umożliwiają ich symetryczny rozwój, uśmierzają bóle pleców, wzmacniają okolicę kostek i rozwijają klatkę piersiową.
Pozycje odwrócone (np. salamba śirsasana - stanie na głowie, salamba - sarvangasana - świeca) - kluczowe pozycje w jodze, które zwiększają dopływ czystej, utlenionej krwi do komórek mózgowych, co zwiększa moc intelektu i jasność myślenia, regulują gospodarkę hormonalną i przemianę materii, wykorzeniają przeziębienia i dolegliwości górnych dróg oddechowych, działają odprężająco na układ nerwowy.
Wygięcia do tyłu (np. bhudżangasana - wąż, urdhva dhanurasana - mostek)- intensywnie otwierają okolicę mostka, rozciągają klatkę piersiową oraz mięśnie brzucha, wzmacniają kręgosłup - plecy stają się mocne i pełne życia, asany te dodają energii i pewności siebie.
Skręty (np. bharadvadżasana, marićaasana)- pomagają uelastycznić kręgosłup i barki, uśmierzają bóle pleców, tonizują wątrobę, śledzionę oraz trzustkę, oczyszczają ciało z toksyn.
Wygięcia do przodu (np. janu-śirsasana, paścimottanasana)- tonizują narządy brzucha, podnoszą tonus nerek, regenerują kręgosłup i polepszają trawienie, rozciągają tył ciała, wyciszają umysł.
Pozycje balansowe na rękach (np. majurasana - paw, bhudżapidasana)- wzmacniają ramiona i nadgarstki, ćwiczą mięśnie brzucha, obdarzają poczuciem lekkości ciała.
Surya Namaskar - Cykl powitania słońca - forma, układ asan, który intensywnie rozgrzewa barki, napełnia energią, usuwa zmęczenie i orzeźwia umysł.
Ćandra Namaskar - Cykl powitania księżyca - 15-cie ćwiczeń znanych głównie adeptom indyjskich form jogicznej sztuki walki kalarpayat, pierwowzór tai czi.
Hatha Joga - Wprowadzenie
Joga jest jednym z najstarszych systemów filozofii i praktyki indyjskiej. Oznacza jedność ciała, umysłu i duszy, a jej celem jest przywrócenie równowagi wewnętrznej. Podstawą praktyki są asany, czyli pozycje (na przykład przypominające przeciągającego się psa, garb wielbłąda, skaczącego krokodyla, kwiat lotosu, drzewo czy świecę) oraz pranajama - ćwiczenia oddechowe. Słowo „hatha” składa się z dwóch źródłosłowów: ha znaczy słońce i tha - księżyc. Przepływ oddechu przez prawe nozdrze jest nazywane oddechem słonecznym, a przepływ oddechu przez lewe nozdrze jest oddechem księżycowym. Wspólną cechą wszystkich dyscyplin hatha-jogi jest regulacja oddechu, zrównoważenie jego pozytywnego (słonecznego) i negatywnego (księżycowego) albo męskiego i żeńskiego ładunku. Innym znaczeniem słowa „hatha” jest „związany”, ale termin ten nie oddaje poprawnie zrównoważonej i subtelnej natury większości jogicznych regulacji. Hatha joga jest najbardziej znana i najszerzej praktykowana na zachodzie ze wszystkich systemów filozoficzno- praktycznej jogi. Jest ona przedmiotem większości popularnych podręczników o jodze. Jej najbardziej znamienną cechą są asany (pozycje) w szczególności siedzenie ze skrzyżowanymi nogami i piętami odwróconymi na udach (pozycja lotosu albo padmasana), stanie na głowie (salamba-sirsasana), świeca (salamba- sarvangasana - stanie na barkach). Pozycji obecnie znanych razem z wariantami jest ponad 200. Asana, która obecnie oznacza pozycję jogiczną, oryginalnie oznaczała „siedzenie” lub ‘metody siedzenia’, wskazuje, że szeroki zakres pozycji rozwinął się wokół kilku podstawowych czy esencjonalnych pozycji przeznaczonych do siedzenia w medytacji.
Zajęcia hatha jogi są intensywnie wykonywane przez wiele osób z powodu ich praktycznych korzyści dla zdrowia: systemu nerwowego, gruczołów i organów wewnętrznych. Gdy jest ona praktykowana w podobny sposób w Indiach, to czasami jest nazywana Ghatasha -joga; jednak tam joga fizjologiczna nigdy nie jest oddzielana od jej całego mistycznego charakteru i celów. Hatha joga może być odbierana jako pewna higiena, która ma na celu oczyszczenie całego organizmu. Może to zabrzmi zwyczajnie dla wielu ludzi nazywanie tej jogi higieną, ale istnieje główny nurt tradycji, który pokazuje hatha jogę jako oczyszczające przygotowanie do raja jogi, która jest pracą nad własną świadomością. Takie mentalne dyscyplinowanie może być najefektywniejsze w zdrowym, zrelaksowanym ciele, w którym energie zostały zrównoważone. Pisarz francuski C. Kerneiz, piszący pod pseudonimem „Felix Guyot”, zaczął swoją książkę „Joga: nauka o zdrowiu” tymi słowami: "Czuć się dobrze, pozostawać młodym przez długi czas i żyć do solidnego wieku, takie jest potrójne życzenie, które mają ludzie każdej rasy i kraju od wieków zapisane na dnie ich serc. To potrójne życzenie jest bardzo naturalne, bo jest prostym wyrażeniem jednego z najpotężniejszych i najbardziej trwałych instynktów: samo-przetrwania. Życie! Chcemy żyć z jak największą możliwą intensywnością. Aby walczyć z chorobą, gdy przychodzi oraz aby odwrócić tak dalece jak to możliwe groźbę śmierci, która jest w zalążku choroby; odłożyć stary wiek i, przez ćwiczenie, położyć kres śmierci, mamy higienę, która jest jedyną, to jest prawda, anatomiczna, ale niezależna dziedzina medycznego królestwa. Ale istnieje nauka, praktykowana w Indiach i Tybecie oraz mniej lub bardziej długo w całych Chinach, która jest nieco tajemnicza, ponieważ nie jest ona przekazywana wszystkim przychodzącym. Nauka ta jest tradycyjna i jej pochodzenie zostało zapomniane w mrokach czasu. Ma ona dokładnie to samo zadanie co higiena w krajach zachodnich: utrzymuje swoich uczniów w zdrowiu i sile, oraz odwraca starość i śmierć jak najdłużej to możliwe. Ta nauka życia, która jest tylko odgałęzieniem tajemnicy joginów, jest nazywana hatha jogą.
Joga jest sprawnością w fazie działania – czytamy w "Bhagavad Gicie” najbardziej znanym ze wszystkich hinduskich filozoficznych poematów epickich poświęconych jodze. Joga jest dla każdego i każdy czerpie korzyści z praktyki jogi. Dla ludzi biznesu będzie to rozładowanie napięć, dla kobiet w ciąży będzie to przygotowanie do wydania dziecka na świat, dla czołówki sportowców będzie to podniesienie ich potencjału jak też wyleczenie z nabytych kontuzji. Kiedy rozpoczynamy praktykę jogi odkrywamy, że działa ona na wielu poziomach. Osoba początkująca zaczyna pracę z ciałem, będzie to zarówno wzmacnianie jak i rozciąganie, wydłużanie, szukanie balansu w asanach i w ciele. Kiedy już przejdziemy ten poziom, powoli przy pomocy nauczyciela czy jeszcze lepiej guru zaczynamy wchodzić głębiej w asany, zaczynamy rozwijać inteligencję ciała. Joga jest kluczem do dobrej kondycji i szczęścia w warunkach współczesnego świata. Bardzo często, kiedy ćwiczymy różne formy sportu, przy wysiłku wstrzymujemy oddech. Praktykując jogę uczymy się kontrolować oddech, uczymy się świadomości oddechu. Nauczenie się właściwego oddechu stanowi furtkę do uzyskania wielu korzyści z hatha jogi na różnych poziomach – fizycznym i mentalnym. Mówi się, że rozum jest królem zmysłów, a królem rozumu jest oddech. Jeżeli oddech jest kontrolowany i rytmiczny, umysł staje się spokojny. Sama kontrola oddechu już pozytywnie wpływa na umysł. Celem jogi jest osiągnięcie stanu równowagi i spokoju. Osoba praktykująca regularnie staje się panem/panią samego siebie.
Jeżeli osiągniesz pewien stopień zaawansowania w jodze uzyskasz elastyczność w ciele jak i w umyśle. Hatha joga pomaga rozwinąć siłę fizyczną, ale rozwija też siłę psychiczną, co pozwala na łatwiejsze radzenie sobie z codziennym stresem. Jest szczególnie skuteczna w przypadku leczenia dolegliwości związanych ze stresem, ponieważ działa zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Joga wzmacnia system nerwowy, co pozwala na zmniejszenie negatywnych skutków stresu. Joga rozwija zdolność utrzymania wewnętrznego spokoju w każdych okolicznościach. Pozwala na utrzymanie psychicznego balansu. Hatha joga uczy nas jak polepszyć jakość życia, pozwala na osiągnięcie równowagi umysłu. Uprawianie jogi pomaga w znalezieniu wewnętrznego spokoju i pozwala w pełni wykorzystać możliwości tkwiące w każdym z nas. Asany dają stabilność ciała i umysłu w sensie dobrego samopoczucia, przynoszą psychiczne i fizyczne odprężenie. Przekraczamy granice własnych niemożliwości. Ćwicząc nabieramy do siebie zaufania i niemożliwe staje się możliwe. Na bardziej subtelnym poziomie fizycznym asany odblokowują krążenie energii w organizmie i rozluźniając układ mięśniowy, przyczyniają się do wyciszenia i uspokojenia umysłu.
Słowo hatha znaczy siła. Wyrazu tego używa się jako przysłówka w sensie "przemocą" lub "wbrew czyjejś woli". Słowo to składa się z dwóch członów ha oznaczającego słońce i tha oznaczającego księżyc (symbolika tych nazw jest podobna do znaczenia yin i yang). Praca z ciałem jest punktem wyjściowym do pracy nad sobą. Praktyka hatha jogi opiera się na ćwiczeniu asan, czyli pozycji jogicznych, których celem jest uelastycznienie, wzmocnienie i oczyszczenie ciała, a także uspokojenie umysłu i zapanowanie nad nim. Termin hatha joga jest czasami stosowany jako synonim radża jogi, chociaż jako hatha jogę rozumie się przeważnie tylko dwa z ośmiu stopni radża jogi, a mianowicie: asanę i pranajamę. Asana jest częścią jogi polegającą na wykonywaniu określonych ćwiczeń zwanych asanami lub pozycjami jogicznymi. Celem tych praktyk jest osiągnięcie wewnętrznej harmonii i wzmocnienie ciała. Ciało sztywne i napięte należy rozciągnąć i rozluźnić, ciało zbyt rozluźnione należy wzmocnić. Pranajama czyli ćwiczenia oddechowe jest kolejną dyscypliną, jaką obok asan uprawiają jogini. Jej zadaniem jest oczyszczenie systemu nerwowego oraz reszty ciała z toksyn. Panowanie nad oddechem ściśle związane jest z kontrolą nad emocjami, wyciszeniem, zwróceniem zmysłów do wewnątrz i wsłuchiwaniem się w pracę własnego organizmu.
Joga mówi, że ciało i umysł są ze sobą połączone i wzajemnie na siebie oddziałują. Stan umysłu wpływa na stan ciała i ma w nim swoje odzwierciedlenie. Jednocześnie stan ciała wpływa na stan umysłu. Nie można bezpośrednio wpływać na umysł, ale można wpływać nań pośrednio, poprzez praktykowanie asan, pranajam i medytacji. Jeżeli problem umysłu jest w ciele odzwierciedlony np. pod postacią skurczu (np. pod kolanem), to przepracowując ten problem pracujemy również m.in. nad problemem naszego umysłu i duszy. Jogini przekonują, że joga pomaga zwalczać bóle głowy i stawów, ułatwia łagodne przejście przez okres przekwitania, wspomaga leczenie depresji i pomaga zrzucić nadwagę, jak również wspomaga leczenie i leczy wiele innych chorób i dolegliwości. Asany zwiększają siłę i wydajność mięśni, ścięgien, systemu krążenia, systemu nerwowego, mają również korzystny wpływ na umysł i psychikę; wymagają skupienia na oddechu, co wpływa korzystnie na pracę serca, a to pomaga w natlenieniu komórek ciała i przyspiesza procesy metaboliczne. W systemie astrologii wedyjskiej słowo joga oznacza połączenie planet ze sobą lub z innymi ważnymi punktami horoskopu. Słowo „yoga” pochodzi od sanskryckiego rdzenia „yuj”, co znaczy „łączyć, kierować, skupiać uwagę”, ale też „jarzmo" oraz „powściągać". Joga była traktowana jako sposób na zachowanie harmonii duszy i ciała, higieny ciała oraz dobrej kondycji psychofizycznej. Joga, albo Samkhja Joga, jest jednym z najważniejszych systemów filozofii indyjskiej, gdzie Atman - duch jednostkowy posiada ponadczasowy byt. Joga uznaje prawo (karmana) i koła wcieleń (samsara), wyzwolenie dokonuje się przez odpowiedni trening. Podstawową myślą jogi jest możliwość oświecenia poprzez koncentrację, medytację i ascezę. Joga klasyczna jest jednak nauką o wyzwoleniu (kaivalyam), nie zajmuje się problemami typowo filozoficznymi, lecz wskazuje drogę do doskonałości (siddham) i dlatego też podstawę filozoficzną dla jogi, daje sankhja. Tam, gdzie kończy się sankhja, zaczyna się joga albo inaczej na ideałach sankhya opiera się joga.
Relaksacja, a głębiej jogiczna Pratjahara osiągana podczas medytacji może mieć wiele poziomów. Może to być relaksacja układu mięśniowego - najbardziej podstawowa, kiedy to odczuwamy, że nasze mięśnie są ciężkie. Poczucie ciężaru mięśni odpowiada stanowi rozluźnienia - jest to najbardziej podstawowa i wstępna relaksacja. Dalszym krokiem może być to relaksacja układu wegetatywnego (np. narządów trawiennych), kiedy odczuwamy fizyczne ciepło w różnych częściach ciała. O ile odczucie ciężaru było wyrazem rozluźnienia układu motorycznego (relaksacja mięśni), to odczucie ciepła wiąże się z rozluźnieniem układu wegetatywnego (relaksacja psychofizyczna) - mięśni poszczególnych organów wewnętrznych, które nie są bezpośrednio zarządzane świadomą wolą. Kolejnym stopniem jest relaksacja emocjonalna, kiedy osiągamy łatwość w wywoływaniu w wyobraźni przyjemnych wyobrażeń i obrazów, tak zwane "refugium". Po rozluźnieniu mięśni, uspokojeniu oddechu, odczuciu ogólnej ciepłoty w ciele lub lokalnie w wybranych partiach ciała zazwyczaj łatwo przychodzi nam rozluźnianie się, uwalnianie od napięć poprzez wyobrażanie sobie jakichś przyjemnych scenerii natury. Możemy przykładowo wyobrażać sobie, że leżymy na plaży i słyszymy szum fal, wygrzewamy się do słońca, dotykamy całym ciałem przyjemnego, ciepłego piasku itd. Możemy wyobrażać sobie piękno lasu i śpiew leśnych ptaków itp. Istotne jest to, że obrazy w naszej wyobraźni mogą pogłębiać poziom naszego rozluźnienia. Wewnętrzne obrazy bardzo silnie wpływają na nasze emocje i tego typu rozluźnianie się podczas wyobrażania sobie przyjemnych scenerii mają silne działanie terapeutyczne. Dlatego relaksacja emocjonalna jest znacznie łatwiejsza dzięki zastosowaniu gry wyobraźni.
Następnie możemy osiągnąć relaksację mentalną i rozluźnienia napięć ego - kiedy czujemy się w pełni jednością - z innymi ludźmi, życiem i całym Kosmosem. W zasadzie relaksacja mentalna jest już to początkowa właściwa medytacja, pratyaya. O ile zatem rozluźnianie mięśni poprzez odczuwanie ich ciężaru, rozluźnianie napięć wegetatywnych poprzez odczuwanie ciepła w ciele, czy rozluźnianie się emocjonalne poprzez pracę z wyobraźnią jest to w zasadzie relaksacja, to rozluźnianie napięć mentalnych jest przejściem do kolejnej fazy - od relaksacji do medytacji. Przykładem tego typu relaksacji mentalnej jest medytacja uważności. Są to te techniki medytacji, które nie polegają na pracy z koncentracją, ale na samym skupianiu się na stanie wewnętrznej przytomności i obecności. Kiedy przykładowo przez jakiś czas koncentrujemy się na jakimś punkcie, a potem pozostawiamy stan skupienia, ale już bez żadnego konkretnego punktu, na którym by się ono osadzało, to jest to właśnie relaksacja mentalna, lub inaczej - medytacja uważności. Należy ten stan utrzymywać przez jakiś czas - np. początkowo przez kilka minut. Z czasem staje się to coraz łatwiejsze. Relaksacja to proste podejście do medytacyjnego stanu odczuwania i odbiorczości, uważności, jakim jest jogiczna pratyaya.
Zazwyczaj za wzorce pod tworzenie technik relaksacji są brane różne techniki jogi, gdyż w sztuce jogi umiejętność uwalniania się od napięć doprowadzono do perfekcji. Relaksacja jest jednak bardzo popularna na zachodzie, gdyż większość szkół psychoterapeutycznych i terapeutów uznało ją za jedną z najskuteczniejszych metod walki ze stresem i leczenia nerwic. Dlatego relaksacja nie jest niczym egzotycznym, nie jest związana z jakąś konkretną religią czy kulturą. I jest to jej bardzo dużą zaletą, ponieważ każdy może po nią sięgnąć. W istocie sztuka radzenia sobie z napięciami jest jedną z ważniejszych życiowych umiejętności. Ma bardzo duży związek z tym, co Goleman nazwał inteligencją emocjonalną. Inteligencja emocjonalna to umiejętność radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i ze stresem. Dzięki temu twoje życie uwalnia się od autodestrukcji i jesteś w stanie naturalnie i systematycznie dążyć do konstruktywnych celów. Relaksacja może także być bardzo pomocna w rozwoju swojej kreatywności i bardziej twórczego podejścia do życia. Również dążąc do rozwoju duchowego czy interesując się medytacją, warto zaznajomić się z niektórymi sposobami uwalniania się od napięć (fizycznych, emocjonalnych i mentalnych).
Relaksacja - Metody Jogi
Zazwyczaj trening relaksacyjny zaczyna się od rozluźnianiu układu mięśniowego (mięśni szkieletowych). Słynne niemiecki lekarz i terapeuta - Schultz - opracował w oparciu o techniki jogi tzw. "trening autogenny Schultza". Trening ten polega na skupianiu się na swoich przykładowo nogach, a następnie na monotonnym, stosunkowo długim, powtarzaniu sobie następującej myśli, czyli afirmacji - sugestii w odniesieniu do wszystkich partii ciała od stóp poczynając:
"rozluźniam swoje nogi, rozluźniam swoje nogi, rozluźniam swoje nogi...;
moje nogi rozluźniają się, rozluźniają się,
stają się ciężkie, coraz cięższe, coraz cięższe...;
moje nogi są ciężkie, są bardzo ciężkie...,
moje nogi są w pełni rozluźnione siłą mego umysłu"
Powinniśmy powtarzać sobie tego typu lub podobną afirmację czy sugestię przez np. 2 minuty (w myśli, szeptem, lub nawet słuchać jej z kasety), a następnie zaprzestać mówienia na głos i w myśli czegokolwiek, a jedynie przez moment wczuwać się w odczucia płynące z tego rejonu ciała. Tę samą procedurę można powtarzać z innymi częściami ciała - za każdym razem przykuwamy swoją uwagę do danej części ciała, następnie powtarzamy afirmację - sugestię, a następnie wczuwamy się bezstronnie w daną okolicę ciała - pozwalamy działać naszej intuicji i wchodzimy w stan obserwacji. W taki zatem sposób wygląda relaksacja oparta na treningu autogennym Schultza żywcem zaczerpniętym z metod jogi. Trening Autogenny odpowiada zasadniczo kolejnemu stopniowi ćwiczeń jogi - pratjaharze, bo Pratjahara u swych podstaw to właśnie relaksacja poprzez autosugestię. Tego rodzaju głęboki stan relaksacji jogicznej był podstawą uzyskiwania wiedzy wizjonerskiej przez jasnowidza Edgara Cayce'a, znanego przepowiadacza przyszłości i uzdrowiciela z USA.
Yogoda - Relaksacja Jacobsona
Inną, bardzo popularną metodą relaksacyjną wziętą żywcem z jogi jest tzw. "trening Jacobsona". Polega on na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii (grup mięśni) swojego ciała. Zazwyczaj zaczyna się od napinania prawej, a potem lewej nogi, następnie prawej, potem lewej ręki, następnie mięśni brzucha, mięśni pleców, ramion i szyi i na końcu twarzy. Każdy rejon ciała najczęściej napina się 2-3 razy. Po każdym napięciu (około 5-7 sekund) należy całkowicie rozluźnić ten obszar ciała i wczuwać się w stan rozluźnienia. Ćwiczący powinien odczuć różnicę, jaka pojawia się w odczuciach płynących z ciała, gdy mięśnie były napięte oraz gdy są rozluźnione. Powoduje to "nauczenie się" pewnych reakcji naszego układu autonomicznego, większą świadomość stanu napięcia mięśni. Metoda taka jest skutecznym narzędziem przygotowującym do głębszych relaksacji i medytacji, jak i dosyć efektywnym narzędziem leczenia nerwic. Yogoda dosłownie z sanskrytu oznacza "to, co przynosi harmonię".
Relaksacja pomaga ludziom powrócić do wewnętrznej harmonii i pełni. Zazwyczaj ludzie są nadmiernie napięci i znerwicowani. Relaksacja pomaga ludziom ten problem przezwyciężyć. Nadmierne napięcie oznacza, ze dominują w człowieku takie emocje jak lęki i obawy (strach), irytacja, rozdrażnienie i niechęć. Działa to jakby przytłaczająco, jakbyśmy nie mogło się wyjrzeć i spojrzeć dalej poza czubek własnego nosa. Relaksacja pozwala dopuścić do świadomości bardziej lekkie i świetliste wibracje. Dodaje do ziemskiego aspektu życia ludzi więcej niebiańskiego spojrzenia na życie. By żyć twórczo, kreatywnie, by móc kochać innych i potrafić faktycznie troszczyć się o nich - potrzeba przestać się bać, potrzeba przestać być nadmiernie napiętym na punkcie własnych obaw. Zawansowane ścieżki medytacji mówią o nauczeniu się kontrolowania swoich myśli. Gdy rozumiemy jak pracuje nasz umysł - zyskujemy prawdziwą wiedzę. Cały nasz świat jest tworzony przez nasze myśli. Co decyduje o tym, ze jedna osoba czuje się bardzo bezpiecznie, pozytywnie i jest kreatywna, a druga jest pełna napięcia leków i agresywnych, pomieszanych emocji wobec innych. Decyduje o tym umysł jednej i drugiej osoby - ich świadomość i podświadomość.
Oddech a Relaksacja
Oddychanie jest techniką wspierającą rozluźnianie i relaksację mięśni, jak i relaksację naszych emocji. Istnieje wiele specjalnych technik oddechowych, które mogą pełnić bardzo różne funkcje. Bez oddechu nie ma życia, joga uczy że oddech dostarcza siły życiowej, prany. Często cytowany bywa fragment z Biblii dotyczący oddechu: "I tchnął Elohim Bóg w nozdrza człowieka tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą" (Gen. 2,7), jako odniesienie do jogi. Na fragment ten zwracają uwagę także osoby zajmujące się pranajamą, jogicznym oddychaniem, bo oddech jest tu bardzo mocno skojarzony z tchnieniem życia, z westchnieniem. Bez jedzenia ludzie wytrzymają nawet kilkadziesiąt dni, bez wody zazwyczaj już tylko kilka dni. Bez oddechu człowiek przeżyje jedynie kilka minut, a każdy prawie zauważy łatwo, że kilka głębokich westchnień relaksuje i odpręża. Wyjątek stanowią zaawansowani jogini, którzy w stanie medytacji są w stanie pobierać minimalna niezbędną ilość tlenu być może poprzez pory własnej skóry jak dowodzą niektóre badania lub po prostu trwają w zatrzymaniu czy zwolnieniu procesów życiowych niczym w rodzaju letargu.
Najprostszy być może sposób świadomego oddychania to gdy już rozluźni się swoje mięśnie i jest znacznie łatwiej obserwować i odczuwać swój oddech - zaczyna się naturalnie śledzić każdy swój wdech i wydech. Podczas wdechu otwieramy się na odczucie, że pobieramy tlen i nową, ożywczą energię życia, można wyobrażać sobie, że wdychamy jasne światło. Podczas wydechu wyobrażamy sobie, że wydychamy z siebie cały zużyty dwutlenek węgla, starą zużytą i niepotrzebną energię, możemy wyobrażać sobie że wydychamy starą energię w postaci wydychanego szarego dymu. Pozbawiamy się w ten sposób, podczas wydechu, pewnych produktów przemiany materii oraz wydychamy z siebie wszelkie zmęczenie, stres i wszelkie napięcia. Czyni nas to jeszcze bardziej gotowymi na przyjęcie świeżej energii i światła. Czyli robiąc wdech - wdychamy energię życia, robią wydech - wydychamy zmęczenie i wszystko co jest niepotrzebne. Istotne w tego typu ćwiczeniu jest to, by oddychać bardzo swobodnie i bez ostrego wymuszania, chociaż często wydłuża się z lekka wydech oczyszczając sie gruntownie. Pogłębianie oddechu pojawia się częściowo samo, w miarę jak uwalniamy się od nieświadomych napięć. Powinniśmy zatem oddychać z przyjemnością, swobodnie i naturalnie, ale trochę próbujemy pogłębiać oddech, bardzo delikatnie. Nadużywanie woli do wymuszania może bowiem prowadzić czasem do zwiększania napięć u zbyt znerwicowanych osób. Kluczem jest tu nie tyle przesadne staranie się i wysilanie, co bycie nierozproszonym, swobodne skupienie się na oddechu i otwarcie się na doświadczanie harmonii, która istnieje w przyrodzie sama w sobie. Uniwersalneświatło życia obecne jest w każdym uderzeniu tętna i w każdym źdźble trawy. Pozwalamy sobie, by takie odczuwanie do nas przyszło w oddechu. Oddech jest takim poziomem, który bardzo istotnie wpływa na napięcie w mięśniach, napięcia motoryczne, jak i na napięcia emocjonalne (psychiczne). Stabilizuje także skupienie mentalne, wzmaga zdolność koncentracji. Techniką, która pomocniczo pomaga osiągnąć rozluźnienie emocji i stabilność mentalną jest wizualizacja.
Relaksacja a Wizualizacja
Kiedy po rozluźnieniu mięśni człowiek śledzi swój oddech odczuwając coraz większą harmonię, może przez chwile wyobrazić sobie jakąś miłą scenerię natury jak wschodzące słońce. To poczucie bezpieczeństwa zawarte w tej wizualizacji bardzo pomaga pozbyć się nadmiaru napięć emocjonalnych, a wcześniej jeszcze zauważyć je w sobie. Wyobrażamy zatem sobie kojącą scenerię jak przykładowo ciepłe ożywcze i błogie słońce i zatapiamy się w tym poczuciu bezpieczeństwa płynącym z wyobrażonej scenerii. Coraz bardziej uwalniamy się od blokujących nas napięć psychicznych. Stresy, frustracje, złości i lęki zostają zastąpione przez poczucie uwolnienia, a potem radości i lekkości. Taki jest faktyczny wymiar naszych emocji pobudzonych przez wyobraźnie w wizualizacji. Zaczyna się rozumieć że się jest autorami wielu swoich nieszczęść i przypadłości, że się samemu tworzymy takie stany emocjonalne, że inni mają nas dosyć, a życie wydaje się nieznośne. Rozluźnij się poprzez wizualizację i nadal uważnie obserwuj swój oddech, każdy wdech i wydech. Pomocniczo można także wyobrazić sobie, że z tego wizualizowanego słońca płynie ciepło, które dotyka naszego ciała i dodatkowo je ogrzewa. Odczucie ciepła w ciele uważane jest za skuteczną metodę na uwolnienie się od napięć somatycznych. Jeżeli zatem mamy problemy trawienne o pochodzeniu nerwicowym, czy mamy problemy z oddechem o pochodzeniu alergicznym czy astmatycznym, jeżeli mamy kłopoty z krążeniem, czy z cukrzycą, to bardzo może nam pomóc takie wczucie się w kojące ciepło płynące od wyobrażonego słońca - zatopienie się w tym cieple, poczucie go w całym ciele.
Relaksacja jogiczna działa na głębszym poziomie niż jedynie powierzchniowe metody. Mamy tu do czynienia z nieco innym procesem niż chociażby rozluźnianie mięśni poprzez ciepłą kąpiel, bo w kąpieli możemy być zupełnie rozproszeni mentalnie i niespokojni emocjonalnie. A w czasie tego ćwiczenia jesteśmy wyciszeni i świadomie wywołujemy w naszym umyśle pozytywny obraz, niejako odprężamy się od wewnątrz. Nasze życie emocjonalne pełne jest obrazów, wspomnień i wyobrażeń, które zazwyczaj są nieświadome i bardzo często nietety negatywne. Tutaj stajemy się świadomi tego procesu podświadomego myślenia. Dlatego takie ćwiczenie jest zarówno skuteczną metodą terapii, jak i zbliżaniem się do harmonii z miłością i mądrością wymiaru Ducha czy Duszy, Atma-puruszy. W takim stanie bezpieczeństwa i odprężenia o wiele łatwiej jest faktycznie dokonać w sobie kilku istotnych zmian i udoskonaleń, jest się w stanie faktycznie przebaczyć wszystkim, którzy wyrządzili krzywdę i jest się w stanie otworzyć dla poczucia jedności, miłości i harmonii wobec innych ludzi i wszystkich czujących istot. Oznacza to zaprzestanie krzywdzenia samego siebie, zaprzestanie dźwigania na plecach przesadnego poczucia ciężaru przeszłości. Prawdziwa duchowa miłość, prema nie jest jedynie aktem emocjonalnym, ale jest doznaniem całej naszej istoty. Jest zarówno odczuciem emocjonalnym jak i stanem mentalnym czy duchowym. Ideały filozoficzne sankhji w jodze nie są jedynie pustą teorią ani dogmatem wymagającym wiary, ale są w ten sposób głęboko przeżywaną a przy tym dobroczynną praktyką kultywowaną w codziennym życiu z pomocą treningu jogi.
HATHA JOGA - Mistrzów Natha Sampradaya
Hatha Joga (Sanskr. हठ-योग) jest schronieniem dla zranionych przez trzy cierpienia (czyny, emocje i myśli). Hatha Joga buduje dla wytrwałych w jej praktyce prawdziwą opokę duchowej realizacji. Hatha Joga występuje w dwóch formach znanych jako Krijapada oraz jako Anuttarapada. Pierwsza akcentuje subtelne ćwiczenia doskonalenia formy ciał(a), a druga ekscesywne odosobnienia i intensywną praktykę koncentracji. Powodzenie osiąga się w kultywowaniu Hatha Jogi dzięki właściwej postawie psychicznej. Pielęgnujemy cechy takie jak radość, wytrwałość, odwagę, mądrość i wiarę! Konieczna jest ufność w instrukcje Guru i szczere podążanie za duchowym przewodnictwem własnego mistrza duchowego. Niełatwo jest osiągnąć Jogę (Jednię) komuś kto podąża w mroki skłóconych sekt religijnych. Hathawidja ofiarowana jest dla wydobycia poszukiwaczy Prawdy z mroków skłóconych filozoficznych sekt i teologicznych pogmatwań dogmatycznych. Należy powstrzymać się od duchowej ślepoty wywyższania własnej wiary religijnej ponad inne. Jogin musi uwolnić się od zmartwień wytwarzanych przez umysł, powstrzymać się od wyrządzania zła, krzywdy i szkody, kradzieży i oszustwa. Mówienie prawdy, szczerość, wstrzemięźliwość, tolerancyjność, współczucie, skromność i siła dobrej woli to cechy godne pielęgnowania i rozwijania w treningu Hatha Jogi.
Siedem Grup (Klas) praktyk stanowi ścieżkę znaną jako Hatha Joga:
- Śodhana (Szatkarman) - Sześć Rytuałów Oczyszczenia;
- Dridhata (Âsana) - wzmocnienie formy ciał(a);siła; zręczność;
- Sthairjam (Mudra i Bandha) - postawa stabilności i cichości;
- Dhairjam (Pratjahara) - cierpliwość, wytrwałość;uspokojenie;
- Laghwan (Prânajâma) - lekkość, wnikliwość, jasność;
- Pratjakszam (Dhârana/Dhjâna) - wrażliwość, rozpoznawanie;
- Samâdhi - ekstaza ciała światła; odosobnienie; pokój;
Absolutną i niezbędną podstawą jakiegokolwiek treningu Hatha Jogi jest Śodhana - rytuał oczyszczenia, obejmujący znów zasadniczo sześć grup wstępnych ćwiczeń znanych jako:
1. Neti (Neti Krija) - usuwanie nieczystości nozdrzy; oczyszczanie wodą kanałów nosowych; płukanie nosa i gardła; najbardziej elementarna praktyka wszystkich Nathów praktykujących autentycznie Hatha Jogę;
2. Dhauti - ablucje całego ciała, kąpiele i obmywania; obmywania ciała od zewnątrz i od wewnątrz; obmycie ciała, przewodu pokarmowego, oczu, uszu, oczyszczenie zębów, języka i skalpu;
3. Nauli(ka) (Laulika Krija) - oczyszczenie umysłu poprzez masowanie brzucha, natężanie i rozluźnianie brzucha, ćwiczenie mięśni brzucha oraz wzmacnianie pasa przepony rytmicznym oddychaniem i naprężaniem całej powłoki brzusznej;
4. Basti (Wasti) - lewatywy, przepłukania; obmywania wnętrzności czy jak wolimy dolnej części przewodu pokarmowego od odbytnicy aż do żołądka; lewatywy służą przedłużeniu życia i uwolnieniu się od starości i chorób;
5. Kapalabhati - oczyszczenie głowy poprzez specjalne oczyszczania nosa i ust z pomocą oddechu lub strumienia wody; rozwija się jaśniejącą aurę wokół głowy na podobieństwo Świętych Bożych;
6. Trataka - skupione wpatrywanie, koncentracja; ćwiczenie patrzenia z wielką uwagą aż do zatrzymania ruchu fal myślowych; wpatrywanie w obiekty (grahja) takie jak płomień, kwiat, punkt i inne ćwiczenia wzroku; rozwija się dobry wzrok i zdolności do głębokiej wizualizacji;
Ćwiczenia te zwane są Szatkarmanem (Sześcioma Rytuałami Oczyszczenia) i stanowią podstawową praktykę duchową, sadhanę, każdej autentycznej Hatha Jogi. Liczba sześciu ćwiczeń skutecznie zmiękcza bastiony egotyzmu oraz uwalnia od wszelkich astralnych, demonicznych wpływów jakie mogłyby zdarzyć się na duchowej drodze, inaczej mówiąc oczyszczamy sześć aspektów zmysłowej natury. Adeptem Hatha Jogi jest osoba praktykująca Sześć Rytuałów Śodhasany, zwanych Pierwszą Klasą Jogi, która otrzymała inicjację od swego Guru. Każdy inicjowany adept linii przekazu Hatha Jogi zwany jest Natha, co oznacza Strażnika Ścieżki. Zakon (Ścieżka) praktykujących Hatha Jogę zwany jest Nathsampradaja (Ciało Strażników Ścieżki HJ) lub Karthabadźa!
W drugiej lekcji, Dridhata, praktykuje się 84 formy postaw Siedzenia (Âsana znaczy siedzenie) przekazanych przez Pana Śiwę, z których 32 formy są najniezbędniejsze dla ludzkości. Większość Âsan wykonywana jest w formie lotosowej, stąd dla rozwinięcia treningu Asan, opanowanie lotosu (Padmasana) jest absolutnie najpilniejszą koniecznością. Pawanmukta (uwalnianie napięć) to podstawowa praca z ciałem, służąca uwolnieniu napięć blokujących ciało przed możliwością siedzenia w lotosie. Jest to praca przygotowująca do właściwej praktyki asan będących przewodnią nutą treningu Drugiej Klasy Hatha Jogi. Zasadą praktyki Pawanmukta jest przeciąganie ciała poprzez naprężanie i odprężanie zarówno fizyczne jak i mentalne oraz ruch okrężny, spiralny w postaci wszelkich krążeń.
Najniezbędniejszą Asaną jest Siddhasana (Owocne Siedzenie, Postawa Owocu), która umożliwia właściwą praktykę skupienia i koncentracji. Ciało jest proste, lewa pięta przy kroczu, prawa pięta ułożona na lewej, a palce stóp schowane pomiędzy łydkę a udo. Głowa pochylona tak, że broda jest przyciśnięta do piersi. Dłonie ułożone na kolanach w geście mądrości (widja) i przejrzystości (prakaśa). Nogi ułożone w sierp księżyca oddają znaczenie sylaby THAM, zaś pochylona głowa jest symbolem słońca, co ma znaczenie sylaby HAM. Łącznie, postawa oddaje ideę Ha-Tha i pozwala z wdechem energii księżyca wznosić się ku słońcu, a z wydechem, energii słońca oświetlać księżyc. Oddychanie jest głębokie, wydech jest uwalniającym westchnieniem. Uproszczoną wersję tej asany zwie się Muktasaną, w której prawa pięta spoczywa na lewej, jednakże palce stóp nie są schowane pomiędzy łydkę a udo drugiej stopy. Każdy adept ćwiczący Hatha Jogę winien jak najszybciej opanować Siddhasanę (Muktasanę), która niezbędna jest do głębszego praktykowania tej ścieżki. Siddhasana jest podstawą dla rozpoczęcia praktyki Dźniana (Ćin) Mudry.
Podstawowy, intensywny kurs Hatha Jogi to praktyka Śodhana wypełniana przez okres przynajmniej 3 i pół roku (obiegu ziemi wokół słońca). W późniejszym okresie przechodzimy do intensywniejszych treningów Asan oraz Mudr i Bandh. W ciągu roku praktyki Śodhasana, co dwa miesiące kładziemy nacisk na kolejną grupę oczyszczeń. Rozpoczynamy od Neti i postępujemy według podanej kolejności. Ostatnie dwa miesiące kładziemy nacisk na Tratakę. Przez trzy kolejne lata powtarzamy taki cykl. Ostatnie pół roku, co miesiąc wzmagamy inną z grup według kolejności. Śodhasana to praktyka głównie indywidualna. Ćwiczenia konsultujemy z Guru (Aćarją) postępując za Jego radami i wskazówkami. Usiłowania praktykowania Hatha Jogi bez realnej i głębokiej pracy z Sześcioma Rytuałami Oczyszczenia (Śodhana) przypominają budowanie domu bez fundamentów, budowanie na samym piasku. Owoce takiego treningu łatwo się traci, a ćwiczenia stają się czczą gimnastyką. Łatwo też o kontuzje i urazy podczas asan, jeśli ciało nie jest wcześniej oczyszczone Śodhasaną, Postawą Czystości, uzyskaną z tych podstawowych praktyk wszystkich prawdziwych Hatha Joginów. Brak też właściwych duchowych owoców praktyki zwanych Siddhi! Nawet postępy w asanach stają się odległe. Umiarkowane odżywianie polega na spożywaniu pokarmów lekkich, smacznych i naturalnie słodkich. Czwarta część żołądka powinna pozostać pusta, a pokarm ofiaruje się Panu Śiwie (Adi Guru). Zdrowe, jarskie odżywianie wymagane jest, jeśli chcemy rozpocząć pracę w drugim kręgu praktyki, dridhata (asana). W intensywnej praktyce Anuttarapady zjada się co najwyżej jeden posiłek dziennie, w porze do południa. Zachowuje się długotrwałe okresy postów, gdzie 7, 21 i 40 dni to ledwie "rozgrzewka".
Stworzonych przez Pana Śiwę asan jest 84, z których cztery są najważniejsze: Siddha, Padma, Simha i Bhadra. Najwygodniejszą i najpiękniejszą jest Siddhasana. Spośród 84 asan należy zawsze praktykować Siddhasanę, gdyż jest ona najważniejsza. Oczyszcza ona 72 tysiące Nadis - subtelnych kanałów energii. Postawa ta kompletnie i subtelnie czyści kanały energetyczne będące wzorem zdrowia i doskonałości formy ciała (sthulla rupa). Serię czterech najważniejszych asan można wypełniać jako jedną lekcję praktyki lotosowej. Rozpoczynamy medytacją Nathów w Siddhasanie. Następnie przechodzimy do Padmasany (Pełny Kwiat Lotosu). Oczywiście, gdy potrzeba, z pomocą Pawanmuktasany - ćwiczeń uwalniających napięcia i bloki ciała utrudniające wykonanie tych asan. Dalej z Lotosu wykonujemy Simhasanę przyjmując archetyp Lotosowego Króla Lwa. Następnie próbujemy ustalić ciało w postawie Bhadrasany będącej zaawansowaną odmianą Lotosu, w której ręce przełożone za plecami chwytają palce odpowiadających im nóg. Kończymy więc postawą pełnego związania kanałów energii zmysłów, gdzie zarówno ręce jak i nogi zostają splecone. Pamiętajmy, że ASANA to postawa wiodąca na drogę ku Doskonałości.
Natha, który kontempluje swego Atmana (Istotną Jaźń), zważa na umiarkowaną dietę (nieprzejadanie się i posty) oraz praktykuje Siddhasanę przez 12 lat, niewątpliwie osiąga Siddhi Jogi. Tak realizuje Owoc Urzeczywistnienia Boga. Instruktorzy (Aćarja Snataka) Hatha jogi mają więc za podstawowy cel doprowadzenie swoich adeptów do umiejętności praktykowania kontemplacji w postawie Siddhasany przez dłuższy okres czasu. Nie ma prawa nauczać Hatha Jogi ktoś kto nie przeszedł rocznej praktyki kontemplacji w tej asanie, nie jest jej w stanie nauczyć ani ku niej doprowadzić innych. Tradycyjna lista asan zawsze wymienia Siddhasane jako pierwszą. Kiedy opanuje się Siddhasanę, należy niezwłocznie opanować Padmasanę, aby móc praktykować większość innych Asan oraz Mudry. W ciągu 84 dni tradycyjnego odosobnienia Nathów codziennie praktykuje się jedną kolejną Asanę, aż do perfekcji. Jest to odosobnienie znane jako samnjasa Nathjoginów.
Ryszi Swatmarama w 'Hathajoga Pradipika' wykłada kurs metod Hathajogi jako podstawę (system pomocniczy) dla praktykowania ścieżki Radźa Jogi (Uro Jogi), która jest jedną z 12-tu linii przekazu jogi założonych przez Pana Śiwa. Wykład Swatmarama jest adekwatny dla systemu Radźa Jogi i należy go traktować właśnie jako metodę pomocniczą Królewskiej Ścieżki. Wykład ten odpowiada także metodzie praktyki przyjętej w odosobnieniu jako forma Anuttarapada Hatha Jogi. Kolejność praktyk jest więc typowym przewodnikiem dla zainteresowanych jak zaaranżować długie odosobnienie poświęcone ćwiczeniu Hatha Jogi non-stop (np. przez kilkanaście kolejnych lat). Ryszi Gheranda ukazuje autentyczną Hatha Jogę jako linię przekazu jogi od podstaw i wyłożony trening należy uznać za fundamentalny przewodnik po Ścieżce Hatha Jogi. Jest to autentyczna Krijapada Nathjoginów. Kolejność wprowadzania ćwiczeń Sześciu Oczyszczających Rytuałów, inna niż wymieniona przez Gheranda, wynika z indywidualizacji metod ścieżki, która przeznaczona jest dla konkretnego adepta. Indywidualna instrukcja Guru dla praktykowania jest niezwykłej wagi i bez niej nie radzi się nawet próbować ćwiczeń. Wykład Ryszi Gheranda to obraz Hatha Jogi w codziennym życiu, jako styl życia duchowego adeptów i adeptek ścieżki Hatha Jogi.
Trzecia Lekcja (Stopień Zaawansowania) Hatha Jogi to oczywiście praktykowanie Mudr i Bandh których wymienia się zasadniczo aż 25, co daje ogólny schemat pracy w tym stopniu. Sthairjam, jak zwiemy ten stopień służy rozwojowi cichości i stabilności. Pan Śiwa tak powiada o Mudrach swej małżonce, Dewi Parwati: "O Dewi! Poznanie wszystkich Mudr wynosi do stopnia adepta (wtajemniczonego). Powinny być zachowane w tajemnicy i nie mogą być wyjawiane byle komu. Dają one joginom szczęśliwość, lecz nie łatwo opanować je nawet Marutom (Aniołom Powietrznym)." Hinduscy nauczyciele częstokroć traktują europejczyków jako potencjalnego byle kogo, stąd rzadko biały człowiek ma jakieś pojęcie o Mudrach. Brak tej lekcji w wielu europejskich kursach jogi. Zamiast autentycznej nauki Mudr i Bandh, można spotkać uproszczone kursy "mudr małych palców" specjalnie dla europejczyków, tak zaaranżowane aby nic specjalnego nie osiągnęli i faktycznej tajemnicy nie poznali.
Asana to niezbędna klasa, aby móc potem rozpocząć praktykowanie Mudr i Bandh. Technika zwanaBandha jest niejako łatwiejszą i wstępną formą oczyszczającą dla aplikacji Mudry. Tyle tytułem wstępu o tej lekcji dla zainteresowanych realnym praktykowaniem Hatha Jogi. Teraz wymienimy sobie 25 klasycznych Mudr Mocy:
- Maha-Mudra;
- Nabho-Mudra;
- Uddhijana-Bandha;
- Dźalandhara-Bandha;
- Mula-Bhandha
- Maha-Bhandha;
- Mahawedha-Bandha;
- Khećari-Mudra (Odmiany jak w Akaśi);
- Wiparitakarani-Mudra;
- Yoni-Mudra;
- Wadźroli-Mudra;
- Śaktićalani-Mudra;
- Tadagi-Mudra;
- Manduki-Mudra (także jako Linga Mudra w kilku odmianach;
- Śambhawi-Mudra;
- Pańćadharana-Mudra: Parthiwi, Ambhani, Agneji, Wajawi, Akaśi
- Aświni-Mudra (także jako Linga Mudra w kilku odmianach);
- Paśini-Mudra;
- Kaki-Mudra;
- Matangi-Mudra;
- Bhudźangani-Mudra;
- Prana Mudra;
- Bhućari-Mudra;
- Akaśi-Mudra (W odmianach ułożenia dłoni: Gyana, Śunya, Wayu, Prithiwi, Prana, Apana, Apana Wayu);
- Yoga-Mudra (warianty: Hrid, Śankhi/Muszla, Waruna).
Sesja podstawowa zapoznawczej pracy z jedną Mudrą trwa jedną Muhurtę. Jest to w przybliżeniu dobra godzina lekcyjna, gdyż Muhurta to 1/30 doby, a więc 48 minut. Techniki Mudra i Bandha czasami zdają się na siebie nakładać, a niektóre z nich mogą występować pod zmienionymi nazwami, jednakże kanon tych ćwiczeń uznać należy za absolutnie podstawowy. Według Ryszi Swatmarama, najważniejszą z pośród Mudr jest Khećari: "Nie masz drugiego Mudry nad Khećari!" Owocną Khećari praktykuje się siedząc w postawie pełnego Lotosu. Wtedy język wywijany jest do tyłu, aby dotykał języczka w podniebieniu. Ważność tej Mudry dla głębszej realizacji duchowej potwierdza zarówno Laja Joga jak i Radźa Joga. Khećari gładzi wszelkie grzechy, usuwa przyczyny starzenia się, cierpienia i śmierci. Przynosi uwolnienie od dolegliwości, pragnienia jedzenia i snu, także usuwa umysłowe otępienie i osłabienie. Karma i czas tracą władzę nad adeptem pozostającym w lotosowej postawie Khećari-Mudra.
Czwarta Lekcja, Dhairjam czy Pratjahara, to praca nad cierpliwością, wytrwałością i uspokojeniem w ich najgłębszym sensie. W Hatha Jodze jest to niezmienność i stałość wobec wszelkich przejawów namiętności czy pragnień doczesnych. Nathowie doświadczają wypróżnienia sfery myślowo-czuciowej ze wszelkich chaotycznych i nieuporządkowanych fal przeżyć i wrażeń. Nie należy tutaj poddawać się porywom światowych pasji i uwikłań. Jogin jest obojętny zarówno wobec pochwały jak i wobec krytyki, wobec słodkiego czy gorzkiego, zimnego czy ciepłego. Dhairjam można rozumieć jako intensywną pracę nad wytrzymałością ciała i psychiki w krańcowych czy ekstremalnych warunkach. Jest to trening poświęcenia się do granic możliwości i hartu ducha. Ściąganie energii psychicznej zmysłów z przedmiotów zewnętrznych do wewnątrz i gromadzenie zapasów energii wewnątrz, w zbiorniku naszego centrum, to prawdopodobnie sama esencja Pratjahara. Pratjahara to zatopienie w odczuwaniu Jednego Bytu, Wszechobecności Boga. Doświadcza się głębi spokoju wewnętrznych przestrzeni. Oczywiście pozostając w którejś z lotosowych pozycji Mudry, które służą obudzeniu wewnętrznego życia kontemplacyjnego. Aby rozpocząć realną praktykę duchową tego stopnia Hatha Jogi niezbędne jest długotrwałe oczyszczanie się poprzez Bandhy oraz opanowanie wszystkich Mudr. Aby nauczyć się technik Mudry potrzeba generalnie wyćwiczyć się w dłuższym siedzeniu w pozycji Padmasany, czyli w postawie pełnego lotosu. Wąska i ciasna jest Droga prowadząca do duchowego wyzwolenia!
Termin Hatha składa się z dwóch sylab: Ha i Tha. 'Ha' to energia Prany, siły życia, symbol rzeczywistości, kształt Pana Śiwy, także niebiańska woda oraz niebiańska mądrość. 'Tha' to księżycowa odbiorczość, romantyka, przyjemność, a także koncentracja. Ha to słońce, zaś Tha to księżyc. Solarna energia oznacza tensję, naprężenie, zaś księżycowa wzmaga relaks, rozprężenie i odpoczynek. W ten sposób sylaba Ha odnosi się do strumienia słonecznego nozdrza zwanego Pingala, a Tha do nozdrza księżycowego zwanego Ida. Naprężenie i odprężenie, tensja i relaks to właściwe sposoby równoważenia energii Pingala i Ida. Hatha to odbieranie rzeczywistości, koncentracja prany (niebiańskiej wody życia), przyjemność koncentracji na kształcie Pana Śiwy, księżyc przyjmujący słoneczną pranę (energię), to rozkosz odbierania i koncentracji niebiańskiej mądrości. Termin Hatha oznacza równowagę lub zrównoważenie energii Pingala i Ida, słońca i księżyca, aktywności i pasywności, promienności i pasywności. Zrównoważenie przynosi ze sobą wielką Moc, Siłę, a to jest właśnie esencja znaczenia terminu Hatha.
Z mantrycznego punktu widzenia sylaby Ham i Tham to nasienne wibracje (bidźa) siły solarnej. W potocznym znaczeniu Hatha tłumaczy się jako siłę, a Hatha Jogę jako Jedność Sił, Jedną Moc. Solarna siła to inaczej Potęga Woli, jeśli przejawia się w połączeniu i równowadze. Aktywność (siła) manifestuje się najlepiej w odpocznieniu, słońce w księżycu, wtedy jest Mocą Woli. Słońce (Surja) symbolizuje boską duszę, zaś ksieżyc (Ćandra) symbolizuje duszę zwierzęcą (psychikę). Połączenie obu wyzwala potężną Siłę Jedności. Dźina lub Dźajna to Zwycięzca, ten który poskromił pragnienie wcielania się, zdobywca oświecenia, wiedzy i wolności. Słowo to określa zrealizowanego Natha, który jest wielkim bohaterem, zwycięzcą ciała i zmysłow, Mahawirą. Dźina jest uosobieniem doskonałego Natha (Adepta, Strażnika Ścieżki). Śriwatsa najwyższej wiedzy serca boskiej istoty promieniuje z serca Dźaina w postaci podwójnej wadźry, którą Natha nosi jako symbol celu Hatha Jogi.
HATHA JOGA - Siedem Zasad Ćwiczenia Jogi
1. Joga zawsze jest kojarzona z postawami i pozycjami ciała, medytacją, oddychaniem i pracą z dźwiękiem. Joga od tysiącleci opiera się na wegetariańskim odżywianiu, āsanach (postawach) i sztuce oddychania tak samo jak na wyższej filozofii i etyce duchowej oraz ćwiczeniach skupienia, koncentracji i medytacji. Relaksacja taka jak Gestalt i podobne metody to ćwiczenia wyrwane z kontekstu całej Jogi w celach terapeutycznych, podobnie jak Rebirthing, ćwiczenia Pilates’a czy wiele innych metod fitness. Nawet popularny, szczególnie w Ameryce Jogging to strywializowany wstęp do luźnego biegu transowego znanego z Jogi, najbardziej tej uprawianej w obszarze Himalajów, Dachu Świata. W swej istocie Joga jest nauką o sztuce zachowywania zdrowia i długowieczności oraz jedności i harmonii, tak z Przyrodą jak i wyższymi boskimi siłami. Wielkim błędem, tragiczną pomyłką jest wyrywanie samych ĀSAN- postaw i pozycji ciała- z kontekstu całokształtu praktyki i filozofii Jogi, gdyż wtedy Joga zatraca swój cel i sens, a praktyka staje się bezowocna.
2. Hatha Joga to styl praktyki słoneczno- księżycowej, gdzie sylaba Ha oznacza słońce i oczyszczenie duchowe, a sylaba Tha zarówno księżyc jak i oczyszczenie psychofizyczne. Pozbawienie Jogi jej istotnej, duchowo- mentalnej części powoduje awarię całego bardzo metodycznego systemu, gdzie klasycznie jest Osiem Grup (Ashtanga) ćwiczeń, z których każda musi być reprezentowana w treningu od początku edukacji, aby nauka Jogi miała ręce i nogi, cel i sens. Metodyka nauczania jest bardzo ważna gdyż Joga to rozwój zarówno ciała, jak umysłu i ducha. Nie wolno pomijać aspektu ćwiczeń skupiania, koncentracji czy medytacji, jak to czynią āsanolubni hochsztaplerzy, próbujący przerobić Jogę na jakiś alternatywny system wychowania fizycznego wedle mody zachodniej, która ma brzydki zwyczaj ignorowania lub niszczenia wewnętrznych wartości i metod praktyki. Prowadzenie ćwiczących do jak najlepszego dla zdrowia i rozwoju odżywiania wegetariańskiego jest tak samo ważne jak nauka przepłukiwania nosa, lewatywy jelita grubego czy zrelaksowanego leżenia w wodzie pozwalającego na swobodne dryfowanie w pozycji leżenia na plecach z niewielkim ruchem rąk. Medytacyjne spacery w dobrym rytmie oddychania jak i skupianie na płomieniu ognia czy punkcie ogniskowym wzroku, są tak samo ważne i potrzebne jak rozmyślania etyczne filozofii Śankhya czy nauka rytmicznego dreptania po rozżarzonych węglach ogniska. Elementy szamańskie są bowiem integralną częścią Jogi, a filozofia podstawą wychowania i edukacji Joginów. Zachodnie błędy polegające na ignoranckim nieuwzględnianiu większości ważnych nauk i praktyk Jogi sięgają granic bezdennej profanacji i nie ma dla nich żadnego sensownego wytłumaczenia.
3. Prawidłowe nauczanie i ćwiczenie Hatha Jogi, jak ustanowili Mędrcy- Jogini już u zarania istnienia ludzkości, musi zawierać elementy wszystkich Ośmiu Grup Ćwiczeń znanych jako Ashtanga albo Joga Klasyczna. Mamy tu ćwiczenia etyczno- moralne, reguły czystości, āsany, metody oddychania i pracy z energią życia, ćwiczenia relaksacyjne i uwalniające, naukę metod skupienia i koncentracji oraz naukę metod medytacji czy jak kto woli użytkowania umysłu, a także grupę metod osiągania Samādhi- kontemplacyjnej ekstazy i światła wewnętrznego. Nie uczy się tychże grup po kolei jak się niektórym wydaje, ale równocześnie, poczynając od tego, co podstawowym jest w każdej z Ośmiu Grup. Starożytni kładli nawet nacisk na głębsze zrozumienie zasady Ahinsa- Niekrzywdzenia z pierwszej grupy jak i zasady Śauća- Oczyszczenia z drugiej grupy podstaw etyczno- filozoficznych, zanim wprowadzali zainteresowanych w podstawy Āsan. Metodykę tę widać w zaleceniach do praktyki u wszystkich starożytnych Mistrzów Jogi. Proste zestawy ćwiczeń rzekomo od tybetańskich mnichów, to podglądnięte „przez dziurkę od klucza” wprowadzenie do ćwiczeń klasztornych Hatha Jogi, a jakże wyrwane z całego kontekstu ćwiczeń mnisich, co czyni taki wyizolowany trening wręcz śmiesznym, jeśli ktoś uważa, że taki początkowy zestaw wystarczy dla zdrowia i długowieczności.
4. Hatha to Ha + Tha, co trzeba dobrze zrozumieć, aby móc zacząć prawidłowo wyjaśniać i wprowadzać cały system najpopularniejszej choć wcale nie najłatwiejszej z odmian Jogi. Ha to aktywność, działanie, praca, wysiłek, a Tha to pasywność, bierność, odpoczynek, relaksacja. Hatha to trening ideowo opierający się na połączeniu przeciwieństw w harmonijną całość, gdzie po wysiłku następuje odpoczynek, a cykle napięcia i odprężenia postępują naprzemiennie. Wielka jest wartość dobrze prowadzonych ćwiczeń opartych na naprzemienności i przeciwstawności. Zasada ta dotyczy zarówno ćwiczeń bardziej fizycznych jak i bardziej mentalnych, ale też połączenia w harmonii pracy fizycznej i umysłowej. Ha to nadawanie i promieniowanie, a Tha to przyjmowanie i odbieranie, stąd Hatha opiera się na harmonii mówienia i słuchania, nauczania i uczenia się. W samej swej istocie Ha wymaga aby dawać coś innym, a Tha aby przyjmować coś od innych, oczywiście tutaj, w przedmiocie Jogi. Stosowanie tej zasady przeciwstawności jedynie w āsanach jest straszliwym uproszczeniem, kiedy Nauczyciel uczący Jogi prawidłowo powinien umieć istotne zasady pokazać na wielu przykładach w Życiu. Ha to otwieranie się, a Tha to zamykanie się, Ha to łączenie się czystą więzią z innymi, a Tha to odcinanie mrocznych powiązań, aż do wyłączenia. Ha to życie, a Tha to śmierć, które to procesy można uznać za skrajne, jako że narodziny to życie, a umieranie czy nawet samo starzenie to jest śmierć i są to mistyczne procesy, które trzeba głęboko akceptować. Nauczyciele Hatha Jogi powinni rozwijać zdolność dogłębnego i wszechstronnego wyjaśniania procesów Ha i Tha w praktyczny sposób.
5. Brak dobrego wzorca pełnych form āsan powoduje, że wielu pod hasłami Hatha Jogi ćwiczy rzeczy, które są zupełnie do niczego nie przydatne, a przecież 84 klasyczne wielkie āsany to specjalne postawy ciała budzące pewne zdolności, talenty, umiejętności, a w końcu i moce. W istocie, 84 āsany to pewne archetypy, doskonałości w oparciu o ruch i postawę gdzie ważny jest także sposób osiągania danej formy ciała. Gadanie o rzekomo tysiącach czy milionach āsan, to bredzenia osób, które nie tylko nie znają celów ćwiczeń, ale którym wydaje się, że jakakolwiek postawa czy pozycja ciała jest āsaną, co jest zupełną nieprawdą. Mnożyciele pustych i bezużytecznych bytów powinni raczej poszukać dobrego Guru- Mistrza Przewodnika, od którego nauczą się jak āsany powinny wyglądać, a także jak je ćwiczyć, jak osiągać pełne, doskonałe formy każdej z 84 āsan, które w treningu Siddhów służą osiąganiu doskonałości ciała, co przejawia się aktywacją zdolności i mocy paranormalnych czy jak kto woli duchowych. Umiejętność dobierania zestawów āsan dla uczniów do ich codziennej praktyki na długi czas to także umiejętność dobrych, autentycznych Mistrzów.
6. W krajach Europy i Ameryki tworzy się wiele kursów, które rzekomo dają prawo nauczania Hatha jogi, jednak bardzo często owe kursy nie mają związku z autentycznym nauczaniem tej najbardziej znanej z nazwy Jogi. Nie dyplomy i certyfikaty ale dobry związek z Mistrzem i Aśramem, z którego tradycja nauczania pochodzi jest znakiem rozpoznawczym rzeczywiście dobrej Szkoły Jogi oraz zdolność nauczania od podstaw ćwiczeń z każdej klasycznej Grupy Ośmiu Kierunków Nauczania, w jednej lini wymienianych jako Yama, Niyama, Āsana, Prańayama, Prathyahara, Dhārańa, Dhyāna i Sāmadhi! Rozmaite autorskie kursy i metody nie tylko, że nic nie wnoszą ale są często wręcz szkodliwym wypaczeniem podstawowej idei Jogi, którą jest Jedność, tak z Mistrzem jak i wszystkimi aktywnymi Nauczycielami wychowanymi prze Mistrza prawidłowo przekazującego całą tradycję Jogi. W swej istocie Joga to całościowe, holistyczne ujęcie, stąd pozbawianie w treningu adeptów jakiś istotnych części nie jest już Jogą ale tak zwanym „jogoszustwem”. Nie należy się nabierać na tandetę ani na rzekome innowacje czy unowocześnienia, które w istocie są jedynie skandalicznymi wypaczeniami.
7. Tak jak Europa nie jest oddzielona od wielkiej całości jaką jest Eurazja, tak Joga jest częścią uniwersalnej i powszechnej kultury duchowej ludzkości, a tworzenie Jogi rzekomo specjalnie dla Europejczyków nie ma sensu ani racji bytu siejąc jedynie niepożądane wypaczenia. Ludzie niedojrzali duchowo do przyswojenia całości Jogi, włącznie z jej wieloma realnymi poziomami zaawansowania, tworzą rozmaite uproszczenia, podobnie jak „jogoszuści” pragnący jedynie zysku za wszelką cenę. Poszukujący od wieków i tysiącleci uwrażliwiani są na to, aby żadnego aspektu nauki czy praktyki Jogi nie pomijać ani nie zaniedbywać, a należyte ćwiczenie musi być zrównoważone. Postęp związany jest z rozwojem, z ewolucją świadomości, która odbywa się przez pokolenia, w miarę kolejnych wcieleń duszy w nowe ciała i to właśnie Świadomość, Ćittam jest wiodącym przedmiotem treningu, a ciało fizyczne, witalne, astralne, mentalne i inne są jedynie otoczką dla praktyki na planie bytu, na którym Świadomość jest akurat mocniej zakotwiczona. Osiem Grup ćwiczeń oznacza harmonijne rozwijanie Ośmiu Aspektów ludzkiego istnienia, także na różnych planach bytu. Tradycja Jogi należy do najstarszych nie tylko w Eurazji, ale i na całym świecie, a nie do pomyślenia jest od tysiącleci, aby zaawansowany Uczeń jakiegoś Mistrza nie chciał pomagać młodszym w praktyce, siostrom i braciom Mistrza, od którego przyjął naukę, praktykę i wtajemniczenie.
KLASYCZNA HATHA JOGA
Czym Hatha Joga jest w rzeczywistości?
Rycina przedstawia serię robionych po kolei 10 Asan Sivananda z Rishikesh: Sarvanga, Hala, Matsya, Paścimotta, Bhujanga, Śalabha, Dhanura, Matsyendra, Śirsa i Padma.
Hatha Joga jest jedną z czterech podstawowych form Jogi jaka polecana jest uczniom duchowym w aktualnej epoce Kaalii Jugi, która rozpoczęła się w 3102 r przed erą chrześcijańską, pozostałe 3 systemy Jogi to Mantra, Laja i Raadźa Joga. Warto wspomnieć, że wiele pierwotnych ćwiczeń mistyczno-ascetycznych jakie Rabbi Jezus wprowadził do chrześcijaństwa pochodzi z Hatha Jogi. Buddha przez wiele lat, aż do Oświecenia praktykował między innymi Hatha Jogę, a do dzisiaj stosuje się ją w zaawansowanych stadiach praktyki tak zwanej fazy spełniającej w buddyzmie tantrycznym. O ile Naatha jest Adeptem Bractwa Hatha Jogi, o tyle Dźaina jest Zwycięzcą, który osiągnął Wyzwolenie, Zbawienie, Mistrzem lub Zwycięzcą na Drodze. Hatha Joga praktykowana jest na Wschodzie zarówno przez laików czy ludzi świeckich (Upasaka), jak i przez mnichów oraz mniszki (Bhikszu i Bhikszuni) w Zakonnych Bractwach Jogi z rozmaitych Aśramów. Hatha Joga oznacza dosłownie Zjednoczenie z Siłą albo Pojednanie z Mocą. Naatha Sampradaaja, Wspólnota Strażników Hatha Jogi wywodzi się współcześnie głównie z przekazów Rszi Parśwa Naatha (23 Tirthankara) oraz od Rszi Nemi Naatha (22 Tirthankara) poprzez sukcesję Mahaasiddha Krszńaćarja znanego także jako Mahaasiddha Kanhapa Naatha.
Intensywne sesje praktyki Hatha Jogi obejmują zwykle na początek okres około 3 dni (rozpoczęcie w czwartek wieczorem lub piątek rano, a zakończenie w niedziele wieczorem) i obejmuje poszczenie, medytacje oraz ćwiczenia oddechowo-cielesne. Codzienne ćwiczenia adepci wykonują zwykle dwa razy dziennie, rano i wieczorem, około wschodu i zachodu Słońca (Suurja). Praktykuje się także dłuższe Naatha Czillah – Odosobnienia Adeptów Hatha Jogi trwające nawet i 84 dni, co przypomina okres praktyki uwielbiany przez Parśwa Naatha (23 Tirthankara). Zakon Naathów jest typowym Bractwem Śiwaickim i należy do szeroko pojętej Wspólnoty Śaiwita mającej ponad 300 milionów członków na całym świecie. Intensywne Odosobnienie poświecone jest między innymi praktykowaniu codziennie wielu ćwiczeń związanych z jedną z klasycznych 84 Aasaną wprowadzoną przekazem Adi Naatha, Najwyższego Strażnika, od którego pochodzą. Zbiór 84 pozycji zwanych Aasana podzielony jest na 7 Anghas, grup czy części po 12 Aaasan w każdej części.
Druga obok Mantra Jogi z form inicjacyjnego przekazu jaką jest Hatha Joga jako swój kontemplacyjny motyw przewodni używa koncentracji na Ośrodkach Światła w ciele czyli tak zwane techniki gruczołowe na Ćakramach. Hatha Joga rozwija też Siłę Oddechu (Waaju), Siłę Umysłu (Mana) oraz Siłę Ducha (Wirja). Oddychanie i rozwijanie Siły Oddechu czyli Waaju Prańah jest absolutną podstawą ćwiczenia Hatha Jogi. Prańa to małe drobinki czy kuleczki Światła jakie wyobrażamy sobie podczas aktu świadomego i głębokiego oddychania. Doskonały Nauczyciel i Mistrz Hatha Jogi zwany jest terminem Gomateśwara (Gomata Iiśwara) i jest idealizowany w naszym sercu jako Doskonałość, Iiśwara. Prosta praktyka, Saadhana Hatha Jogi obejmuje Schronienia Paśupati, techniki relaksacji i oddychania, wizualizacje, recytacje Dźapas (Mantramu), Pawanmuktasany, specjalne lekcje Aasan, Bandh i Mudr oraz ofiarowania. Dokładne instrukcje otrzymuje się od Nauczyciela Jogi, który jest Aćarją! Nauka Sztuki Oddychania oraz odprężania i relaksacji jest absolutną podstawą, podobnie jak i cały przekaz JOGODA o tensji i odprężeniu w ćwiczeniach procesowych z ciałem.
Wszyscy Ci, którzy wykonują Saadhanę (Duchową Praktykę) regularnie dwa razy dziennie oraz skupiają się na Parampuruszy (Najwyższym Duchu, Brahmanie) z pewnością w chwili śmierci wzrosną ponad swój Umysł i swoją Jaźń osiągając Wyzwolenie z więzienia materialnych światów i wznosząc się do świata duchowego zwanego Dewaczanem. Reguła praktykowania dwa razy dziennie w sposób regularny jest zaleceniem Boga dla rodzaju ludzkiego i dotyczy wszystkich dusz, które pragną osiągnąć duchowe wyzwolenie, zbawienie i oświecony stan umysłu.
Aspirant praktykujący Saadhanę Jogi, a szczególnie Hatha Jogi jako rzecz podstawową powinien praktykować codzienne obmywania i kąpiele czyli oczyszczenia wodne znane jako Wjaapaka Śauća. Praktykowanie Śauća jest absolutną podstawą wszelkiej Duchowej Praktyki, Hatha Jogin winien tej praktyki przestrzegać w szczególności. Przystępując do obmywania należy najpierw polewać i umywać pępek i okolice pępka (Nabhi) oraz podbrzusze poniżej pępka włącznie z narządem płciowym czyli region wodny odpowiedzialny za gromadzenie i dystrybucję energii w organizmie. Tylny obszar około pępkowy czyli okolicę punktu wodnego na lędźwiach (Apat Marma) także należy polewać i obmywać. Następnie należy polewać i obmywać szczyt głowy tak aby woda spływała po plecach. W końcu obmywamy resztę ciała w kolejności od partii górnych ciała aż do dolnych. W klimacie gorącym i w porze gorącej lepiej wykonywać kąpiel wodą zimną, a w porze zimnej i w klimacie zimnym wodą ciepłą (rozgrzewającą). Dla dobrego zdrowia, w szczególności dla wyregulowania krążenia krwi dobrze jest brać naprzemiennie kąpiel chłodną i gorącą, kończąc odpowiednio do pory roku czy klimatu. Najbardziej polecana jest pełna kąpiel, a jeśli to jest niemożliwe to chociaż obmywanie w pozycji siedzącej. Nie jest rekomendowana kąpiel w pozycji stojącej i nawet pod współczesnym prysznicem radzi się obmywanie w pozycji siedzącej lub kucznej. Kąpiel w porze nocnej około północy nie jest wskazana i winna być unikana w okresie Muhurty (48 minut) przed i po północy!!!
Jeśli cała oczyszczająca Śauća Krija nie jest możliwa do wypełnienia, poleca się częściową ablucję wykonywaną w następujący sposób: umyj ręce i przedramiona p o trzykroć, następnie obmyj twarz, stopy i nogi aż do kolan, obmyj szyję i kark oraz genitalia (obszar łonowy). Potem weź tyle wody ile zmieściłoby się w ustach i przemywaj nią otwarte oczy 12 razy dla utrzymania dobrego wzroku. Takie obmywanie stosuj przed Saadhaną jeśli nie jest możliwa pełna kąpiel oraz zawsze przed posiłkami.
Zakończywszy procedurę kąpieli czy obmywania, kiedy jeszcze nie wytarliśmy swojego ciała, recytujemy Hymn Ofiary Przodkom czyli Pitr Jadźńa razem z wykonaniem 8 Mudr i spoglądaniem na jakiś jaśniejący przedmiot czy źródło światła (może być kwarcyt czyli kryształ górski lub diament, a ze źródeł światła najlepszym jest słońce).
Pitr Puruszabhjo Namah - Rszi Dewebhjo Namah
Brahmaarpańam - Brahmahawir - Brahmaagnau - Brahmańaahutam
Brahmaewa Tena Gantawjam - Brahmakarma Samaadhinaa!
Pozdrawiamy dusze Ojców - Pozdrawiamy niebiańskich Mędrców!
Ofiarowanie (jest) Brahmanem i Ofiara (jest) Brahmanem
Ogień Ofiarny (jest) Brahmanem i Ofiarnik (jest) Brahmanem
Zanurzamy się w Brahmanam Jedynym wypełniając sercem zadanie dane nam przez Stwórcę! Czynem Boga jest Skupienie w Świetle!
Serię Asztapitrmudram czyli ośmioczęściową podstawową Mudrę Hatha Joginów można się nauczyć od każdego autoryzowanego czyli autentycznego Nâthãćārja - Nauczyciela Hatha Jogi. Także dokładnej recytacji Mantramu należy nauczyć się ze słuchu od Aćarjów Hatha Jogi. Mantram i Osiem Mudr powtarza się w serii trzy razy zawsze po zakończeniu kąpieli czy obmywania, w szczególności przed dalszą duchową praktyką. Pierwsza Mudra i pozdrowienie Ojców (Przodków, Pitrs) daje uwolnienie spod władzy Duchów Przodków oczyszczając z nimi związek. Druga Mudra i Mantra pozdrawia wszystkich Rszich czyli Mędrców, Mistrzów Mądrości pozwalając nam iść w ich ślady czyli podążać Duchową Drogą ku wyzwoleniu, zbawieniu czyli oświeceniu. Pozostała część Mantramu i Mudry służą pojednaniu z Bogiem Stwórcą - Kreacją czyli z Twórczym Wszechduchem, Brahmanem.
Jeśli ktoś praktykuje autentyczną Hatha Jogę, wykonywanie tego rytuału kąpieli i Pitr Jadźńa jest niewątpliwie jego codzienną praktyką i duchowym obowiązkiem. Można sobie nawet rytuał obmywania ogólnego oraz Pitr Jadźńa dobrze zapamiętać i jak ktoś twierdzi, że jest autoryzowanym Nauczycielem czy Instruktorem Hatha Jogi odpytać na tę okoliczność czy aby na pewno potrafi nas nauczyć prawidłowo Mantramu oraz stosownej ośmioczęściowej Mudry do praktykowania Hatha Jogi. Jeśli nie potrafi, to autentycznej Hatha Jogi się nie uczył i nie ma o niej raczej zielonego pojęcia, więc trzeba sobie poszukać od razu innego mistrzunia.
CZAS I PORA PRAKTYKOWANIA HATHA JOGI
Sandhjaa to okresy regularnego praktykowania z których początkujący aspiranci wykorzystują dla Duchowej Praktyki porę Wschodu i porę Zachodu słońca, a zaawansowani stopniowo również pozostałe, co jednak może być trudne w codziennym życiu więc jest polecane jedynie w okresie trwania Czilli - odosobnienia dla praktyki Jogi oraz dopiero w fazie aśramowej życia czyli w tak zwanym wieku emerytalnym, co w Indii jest powszechnym zwyczajem aby na starość oddać się głębiej i intensywniej życiu duchowemu poprzez kultywowanie Jogi.
Pierwsza Sandhja to okres jednej Muhurty przed i po Wschodzie słońca czyli period dwóch indyjskich godzin lekcyjnych (2 x 48 minut). Poranna Saadhana adepta Naatha Sampradaaja wykonywana jest właśnie w porze około wschodzenia słońca. Bardziej zaawansowani, którzy praktykują z rana dłużej zaczynają Praktykę dwie Hora przed Wschodem Słońca, a Hora to wedyjska godzina równa 1/12 dnia lub nocy więc różna w różnych porach roku. Okres dwóch Hora przed Wschodem Słońca zwany jest Brahmamuhurta czyli Godziną Boga i okresem świtania!
Druga Sandhja to okres od godziny 9 rano do 12 w południe, a ściślej w czasie miejscowym okres 1/8 doby czyli Jama do momentu południa. Sandhja Południowa jest użytkowana zwykle jedynie w czasie intensywnych Czilli (odosobnień) jogicznych albo w dniach wolnych od pracy czyli świątecznych. Południowa Sandhja to także czas praktyki joginów pustelników żyjących życiem klasztornym w swoich Aśramach czyli czas praktyki Jogina Mnicha lub Starca w ostatniej fazie życia. Czas po tej Jama praktyki jest też porą na południowy posiłek, szczególnie jeśli pełny mnich podlega regule spożywania jednego posiłku dziennie.
Trzecia Sandhja to okres jednej Muhurty przed i jednej po Zachodzie Słońca czyli jest to Sandhja Wieczorna lub Sandhja Zachodnia. Początkujący adepci Zakonu Hatha Jogi praktykują zwykle właśnie w Sandhji Poranku i Wieczoru czyli dwa razy dziennie.
Czwarta Sandhja jest okresem praktyki nocnej około północy, tak, że adept rozpoczyna 48 minut przed rzeczywistą miejscową północą, a kończy w Muhurtę po północy. Północna Sandhja poprzedzona jest zwykle okresem snu, gdyż duchowi adepci zwykle śpią trochę przed tą Sandhją, a także po niej aż do porannej Sandhja.
Cztery pory Sandhja regulują tak zwany zakonny czy klasztorny rytm Duchowej Praktyki adeptów Hatha Jogi i dobry program dłuższego odosobnienia dla praktykowania Hatha Jogi poznać jest po tym, że uwzględnia do praktykowania przede wszystkim czas czterech Sandhja.
ZDROWA DIETA SILNEGO JOGINA
Spożywanie posiłków każdy Natha i Nathini (Adept i Adeptka) Hatha Jogi rozpoczynają od rytualnego obmywania w sposób uproszczony czyli od Wjaapaka Śauća. Posiłek należy spożywać w siedzącej pozycji z nogami podwiniętymi pod siebie czyli w tak zwanym siadzie skrzyżnym (Bhodźana). Lepiej jest spożywać posiłek w grupie, wspólnie niż w samotności. Absolutnie nie wolno spożywać posiłku w stanie zdenerwowania czy złości lub innego silnego zamieszania czy szoku. Pożywiać się najlepiej wtedy, gdy energia płynie mocniej prawym nozdrzem (Pińgala). Jeśli energia nie płynie mocniej prawym nozdrzem należy przed i po posiłku oddychać prawym nozdrzem zatykając przy tym lewe nozdrze środkowym palcem lewej dłoni. Pobudza to do pracy ogień żołądkowy czyli Tedźas. Gdy aktywne w oddychaniu jest bardziej lewe nozdrze nie ma sensu spożywanie czegokolwiek, gdyż żołądek słabo trawi i nie przyswoi energii witalnej z pożywienia. Jedzenie gdy nie jesteśmy wyraźnie głodni jest niszczące i rujnujące dla zdrowia. Dlatego zasadą jest, że posiłki spożywamy tylko wtedy, gdy jesteśmy wyraźnie głodni. Przy braku apetytu, kiedy nie jesteśmy głodni lub gdy głód jest słaby nie należy spożywać żadnego posiłku. Bezpośrednio po posiłku powinniśmy trochę odpocząć wstrzymując się od jakiejkolwiek intensywnej aktywności chociaż przez pół Muhurty (24 minuty). Dobre nakarmienie żołądka to wypełnienie go pokarmem do połowy, w ćwierci wodą (płynem), a w pozostałej ćwierci pozostawienie pustym. Takie odżywianie sprzyja dobremu trawieniu i właściwej pracy żołądka. Osoby spożywające posiłek wieczorny winny po posiłku i odpoczynku odbyć krótki spacer, co jest wyjątkowo korzystne dla zdrowia.
Pożywienie dzieli się na trzy kategorie zwane ogólnie Aahaarja, którymi są Saattwika, Raadźasika i Taamasika Aahaara. Pożywieniem odpowiednim dla adepta Jogi zmierzającego do Duchowego Oczyszczenia jest pokarm Saattwika Aahaara. Jest to odżywianie sprzyjające zachowywaniu dobrego zdrowia i długowieczności. Najważniejsze produkty to zboża i warzywa, a także owoce. Podstawowymi ziarnami jogina jest brązowy ryż, pszenica, jęczmień (pęczak, kasza perłowa etc.) i inne. Koniecznie wszelkie rośliny strączkowe czyli groch, fasola, bób, soczewica, soja i inne. Wszelkie owoce (więcej w klimacie i porze gorącej, mniej w klimacie i porze chłodnej) oraz wszelkie korzenie roślin czy warzyw. Wszelkie odmiany warzyw są szczególnie polecane, gdyż odżywianie równoważące czyli zdrowe opiera się na jak największej różnorodności spożywanych zbóż i warzyw. Mleko oraz jego przetwory także są polecane w jogicznym odżywianiu zdrowotnym, jednak mleko powinno być świeże, prosto od krowy czyli nieodtłuszczone, gdyż mleko przetworzone jest zwykle silnie alergicznym czyli toksycznym już produktem i nie należy do kategorii Saattwika. Szczególnie jogurt i jogurt rozwodniony jest polecanym produktem spożywczym. Osoby nie prowadzące aktywności seksualnej czy pozostające w celibacie nie powinny spożywać afrodyzjaków, przynajmniej w zbyt dużej ilości, co wydaje się być oczywistym, a najpospolitszymi afrodyzjakami są czosnek, cebula i wiele grzybów, które jednak poleca się adeptom prowadzącym życie seksualne. Osoby przechodzące na odżywianie satwiczne czyli jogiczne, a jeszcze jedzą czasem pokarm nieodpowiedni dla życia duchowego powinny po każdym takim posiłku zjeść kawałek myrobalanu (Haritakii). Pokarm spożywany przez adepta Jogi winien być dokładnie pogryziony i przeżuty czyli wymieszany ze śliną zanim zostanie połknięty dla dalszego trawienia w żołądku.
Pokarmy w kategorii Raadźasika to wszelkie środki podniecające (psychostymulanty) jak rozmaite używki i silnie działające przyprawy, które spożywamy czasem w charakterze leku lub dodatku rozgrzewającego w klimacie chłodnym lub w porze zimnej. Afrodyzjaki spożywane w dużej ilości takie jak cebula, czosnek, grzyby czy używki takie jak herbata czarna, kakao czy kawa należą bardziej do kategorii Raadźasika. Podobnie produkty skrajnie mocno przyprawione czyli bardzo słone, ostre, kwaśne czy gorzkie. Taamasika to pokarmy ciężkie i obezwładniające psychikę jak wszelkiego rodzaju mięsa, drób i ryby, a szczególnie mięsa dużych zwierząt. Alkohol, papierosy, haszysz, mocz i inne środki narkotyczne także należą do tej ściemniającej i niszczącej Duszę kategorii. Pokarmy wyraźnie zepsute, spleśniałe i nagnite także należą do ostatniej kategorii. Pokarmy Taamasika sprowadzają choroby ciała i cierpienia psychiczne oraz wciągają osobę spożywającą w obręb wpływu sił ciemnych i mrocznych, a z tego wszystkiego adepci duchowej drogi mają się wyzwolić. Jogin musi uwolnić się od sił Mroku i Chaosu, co samo w sobie jest procesem wyzwalającym i zbawczym.
TERAPIA POSZCZENIEM I OCZYSZCZENIEM
Naathowie czyli adepci Hatha Jogi kultywują także regularne posty czyli praktykę Upawaasa. Poszczenie oznacza pozostawanie w bliskości Iiśwara - Boga w Sercu, gdyż Iiśwara to obraz Boga odzwierciedlony w każdym ludzkim sercu. Osoby spontanicznie odczuwające Obecność Boga w sercu mają we zwyczaju nie jeść w dni zwane Ekaadaśii czyli 11 dni po nowiu i 11 dni po pełni Księżyca. Iiśa to Dusza, Wyższa Jaźń, zaś Wara to Strażnik, Kontroler. Razem mamy Iiśwara czyli Strażnik lub Kontroler Dusz. Jest to właśnie obraz Boga w sercach stworzeń, który objawia się przeciętnym ludziom jako głos czystego sumienia! Iiśwara to Osoba Boga - Strażnika i Kontrolera Logosu czyli Planety lub inaczej mówiąc Dusza Planety strzegąca jej praw oraz dusz na niej żyjących. Upawaasa oznacza, że nie spożywamy żadnego posiłku od wschodu słońca dnia Ekadaaśii aż do wschodu słońca dnia następnego. W dniu postu nie spożywa się także żadnych płynów, chyba żeby to było częścią kuracji medycznej. Samnjaasii Hatha Jogi (ostatnia lekcja uczniowska) oraz Brahmaćarini zachowują też poszczenie w dniach Puurnimaa (Pełnia) i Amaawasjaa (Nów) Księżyca. Rezultatem poszczenia jest zniszczenie i usunięcie z organizmu wszelkich trujących substancji i złogów.
Zasadą jest, że czyste i świeże powietrze posiada moc uleczenia chorób i cierpień. Osoby nie mające kontaktu z czystym i świeżym powietrzem częściej chorują i psychicznie cierpią. Dlatego sanatoria buduje się w zdrowych miejscach o zdrowym i świeżym powietrzu oraz innych walorach uzdrawiających. Doradza się oddychać jak najgłębiej to tylko jest możliwe aby płuca mogły w pełni zaabsorbować energię wnikającą wraz z powietrzem. Korzystnie jest więc często chodzić na spacery po świeżym i czystym powietrzu. O wiele lepiej robić dłuższe spacery niż jeździć jakimś pojazdem, nawet bicyklem, który jednak jest lepszy niż pojazd zamknięty, gdzie jesteśmy odcięci od powietrza. Jeśli ciało nie pracuje najlepiej i nie sprawia przyjemności to musimy wiedzieć, że nie oddychamy w sposób właściwy. Dłuższy i intensywniejszy trening Hatha Jogi z przyczyn oczywistych możliwy jest jedynie w miejscu, gdzie są odpowiednie warunki takie jak obfitość świeżego i czystego powietrza.
Ogólne zasady prowadzenia się adeptów jogicznej Ścieżki czyli Margi obejmują rozmaite zasady pozwalające utrzymać dobre zdrowie i żyć długo. Ciało i odzież muszą być utrzymywane w czystości, także miejsce naszego życia i praktyki. Po oddaniu moczu należy czystą wodą obmyć narząd moczowy przywracając mu czystość i świeżość. Należy zwracać uwagę na regularne oczyszczenie jelit. Nie należy spać na miękkim łóżku, szczególnie takim, które pod wpływem naszego ciężaru wygina się w łuk. Płaskie i niezbyt miękkie spanie jest odpowiedniejsze dla dobrego zdrowia. Owłosienie na ciele, w szczególności na przedramionach, w okolicy łonowej oraz na łydkach i piersiach nie powinno być obcinane ani golone. Przed poranną i wieczorną Saadhaną zawsze wykonujemy Wjaapaka Śauća lub pełną kąpiel, tak jak to sobie opisaliśmy. Obmywanie stosuje się także przed i po posiłku. Należy pić co dzień odpowiednią dla zdrowia ilość świeżej i czystej źródlanej wody, jednorazowo jednak nie należy wypijać zbyt dużo. Pije się źródlaną wodę często i w małych porcjach w ilości łącznie 4-6 siir dziennie (1 siir = 0,93 litra), mniej w porze chłodnej, a więcej w porze gorącej stosownie do klimatu. Taka ilość źródlanej wody dziennie gwarantuje skuteczne usuwanie Amasu (Trucizny) z ciała adepta. Nie jest korzystne spanie w ciągu dnia i czuwanie nocą, z wyjątkiem okresów praktyki. Wszystkie środki oszołamiające (narkotyki, alkohole, papierosy itp.) należą do Taamasika i muszą być uważane za szkodliwe trucizny oraz kategorycznie unikane. Nie ma żadnego jogina narkomana, który by ćpał haszysz, był zniewolony nikotynizmem czy alkoholizmem albo mięsożerstwem.
Mężczyźni podczas ablucji powinni myć sobie żołędzia odwijając napletek do tyłu. Kobiety powinny w szczególności spędzać każdego dnia trochę czasu na świeżym powietrzu i w miarę możliwości na słońcu. Rodzenie dziecka powinno odbywać się w najlepszym pokoju mieszkania czy domu. Kobiety w czasie menstruacji nie powinny wykonywać prac polegających na podnoszeniu i dźwiganiu ciężkich przedmiotów, a także granie na instrumentach dmuchanych i głośny śpiew czy długa przemowa są niewskazane. Także zbytnia bliskość silnego ognia jest niewskazana. Jeśli matka nie jest zdrowa, jej dziecko także zwykle nie jest dobrego zdrowia. Dlatego przyszła matka musi bardzo dbać o dobre zdrowie. Małe dzieci do piątego roku życia powinny być karmione głównie mlekiem, owocami i korzeniami. Pożywienie alkaiczne jest zdrowe i odpowiednie dla małych dzieci.
PODSTAWOWA PRAKTYKA ADEPTÓW KLASYCZNEJ HATHA JOGI
Naatha zaraz kiedy się obudzi praktykuje leżąc jeszcze w łóżku na plecach Utkszepa Mudra. Przyciąga ręce i nogi oraz głowę do piersi, a potem kładzie je na miejsce do rozciągniętej pozycji. Praktykę tę powtarza się 3-4 razy, a następnie siada się na łóżku i wypija przygotowaną już na poranne przebudzenie szklankę chłodnej wody (1/4 siir) tak, żeby woda nie dotknęła naszych zębów. Może to być Soma czyli woda miodowa lub woda z miodem i sokiem cytrynowym. Po wypiciu porannej wody leczniczej i oczyszczającej przewód pokarmowy należy obszar pępkowy wystawić na działanie powietrza najlepiej przy otwartym oknie.
Aasana należy do podstawowych praktyk czterostopniowej ścieżki Hatha Jogi jako istotna cześć praktyki. Aasana winna być praktykowana w taki sposób aby osiągnąć w niej stan Stirasukhamaasanam czyli stan stałości i przyjemności. Aasany są praktykami dzięki którym ciało staje się zdrowe i wytrzymałe, a wiele dolegliwości zostaje uleczonych. Aasany nie są przepisywane dla ogólnego leczenia wszelkich chorób, gdyż do leczenia generalnie użytkuje się leki i zabiegi typowo medyczne czyli naturopatię znaną jako Ajurweda. Aasany leczą jedynie te dolegliwości i choroby, które stwarzają problemy na ścieżce medytacji tak, aby można kultywować Saadhanę z łatwością. Praktyka Aasan zwana jest czasem leczeniem duszy z jej Wjadhi czyli chorób będących przeszkodami na drodze duchowego urzeczywistnienia. Aaćaarja musi umieć rozpoznawać odpowiednią kategorię dolegliwości i przepisywać stosowny zestaw Aasan. Odzież do praktyki Aasan winna być luźna i zwiewna, u mężczyzn powinna zakrywać okolicę łonową czyli biodrową. Aasany winny być praktykowane na kocu lub specjalnej macie.
Praktykuje się Aasany jedynie, gdy lewe nozdrze jest bardziej aktywne lub gdy oba pracują równomiernie, nigdy przy aktywniejszym prawym nozdrzu. Można zaktywizować księżycową energię Ida oddychając specjalnie poprzez lewe nozdrze nim przystąpimy do praktyki Aasan. Nie praktykuje się Aasan przy pełnym żołądku zaraz po jedzeniu z wyjątkiem kilku Aasan medytacyjnych. Należy odczekać aż strawimy zawartość żołądka. Zaraz po intensywnej praktyce Aasan należy rozmasować ręce, nogi i resztę ciała, a szczególnie stawy. Po skończonym masowaniu należy jakiś czas pozostać w pozycji relaksacji czyli w Śawaasanie, po której nie należy nigdy wchodzić w kontakt z wodą. Po praktyce Śawaasana należy odczekać chociaż z pół Muhurty (24 minuty) jeśli chcemy skorzystać z kąpieli. Nie należy praktykować technik Praańajaama zaraz po intensywnym ćwiczeniu Aasan, z wyjątkiem Aasan medytacyjnych. Praańajaama winna być praktykowana na początek sesji przed ćwiczeniem większej ilości Aasan, a jeśli na koniec sesji to po zdecydowanie dłuższym odpoczynku np. na koniec długiej sesji relaksacji w Śawaasanie. Gry sportowe, techniki walki czy biegi zaraz po ćwiczeniu Aasan nie są dozwolone. W czasie menstruacji kobiety nie powinny ćwiczyć Aasan w sposób intensywny, wysiłkowy a najwyżej lekko i delikatnie. Restrykcje dotyczące ćwiczenia zaraz po posiłku, przy aktywnym prawym nozdrzu oraz w czasie menstruacji nie dotyczą Aasan medytacyjnych takich jak Bhodźanaasana (Skrzyżna), Sukhaasana (Dobroczynna), Swastikaasana (Pomyślna), Siddhaasana (Cudowna), Padmaasana (Lotos), Wiiraasana (Zwycięska, Klęczna), Wadźraasana (Diamentowa), Prańamaasana (Pozdrawiająca), Jogaasana (Jednocząca Mudra, Skłon Lotosu) oraz Bhuudźangaasana (Wężowa). Od 3 miesiąca ciąży oraz do 1 miesiąca po urodzeniu dziecka kobieta generalnie nie wykonuje Aasan z wyjątkiem medytacyjnych i przygotowujących do rodzenia.
Adept przyjęty na ścieżkę Hatha Jogi musi się nauczyć głęboko oddychać i w czasie ćwiczenia Aasan musi wyregulować głęboki rytm oddychania jako wstępną praktykę. Od swojego Nauczyciela (Aaćaarja) lub Guru (Przewodnika) musi otrzymać Mantram składający się z dwóch sylab do praktykowania w czasie Aasan, który będzie wspierał jego wysiłki w osiągnięciu stanu oczyszczenia. Mantram harmonizuje i jednoczy energie Księżyca (Ida) oraz Słońca (Pińgala). Praktykowanie Aasan bez zwracania uwagi na głęboki rytm oddechu oraz bez Mantramu Hatha Joginów mija się z celem i świadczy wręcz o tym, że ten który uczy nie ma po temu żadnego przygotowania ani kompetencji. Dźwięk i treść Mantramu Naathów jest koncentracją umysłu w czasie ćwiczenia Aasan i jest absolutnie niezbędnym dla zrobienia jakichkolwiek postępów duchowych. Podstawowy Mantram składa się z dwóch sylab i praktykujemy go przede wszystkim mentalnie, tak że pierwszą sylabę intensywnie myślimy na wdechu, a drugą na wydechu. Kiedy przyciągamy kończyny do ciała robimy wdech, a kiedy oddalamy kończyny od ciała robimy wydech. Kiedy wychylamy się do tyłu robimy wdech, a kiedy pochylamy się do przodu wydech. Skłon to wdech a wyprost to wydech. Skurczenie i ściśnięcie ciała to zwykle wydech a rozszerzenie to wdech. Takie są ogólne reguły koordynowania ruchu ciała z głębokim oddychaniem. Tempo wykonywania Aasan musi być dostosowane do rytmu i głębokości oddechu adepta.
Praktyka Trikuti także winna być nauczona i rozwinięta w czasie wielu Aasan, a jest to koncentracja Aadźńaam na specjalnym Znaku będącym przedmiotem skupienia Hatha Joginów. Znak ów czyli Naatha Jantra harmonizuje ze sobą energie trzech Guńa, trzech sił boskich: stwórczej, zachowawczej i niszczącej. Kompetentny Nauczyciel Hatha Jogi na pewno wprowadzi głębiej w tę podstawową praktykę Hatha Jogi i można kandydata przetestować czy aby jest autoryzowany i wie co ma nauczyć adepta Hatha Margi. Dłuższa, 6-cio sylabowa Mahaamantra Hatha Jogi także winna zostać nauczona przez Aaćaarję (Nauczyciela), gdyż jest konieczna do praktykowania Prańamaasan oraz Jogamudry i podobnych ćwiczeń.
Aasana w systemie czterostopniowym Hatha Jogi należy do pierwszego poziomu praktyki. W systemie siddhów (fakirów) używa się pojazdu siedmiostopniowego, gdzie Aasana jest praktykowana dopiero w drugim stopniu po wcześniejszym gruntowniejszym oczyszczeniu poprzez sześć oczyszczających ćwiczeń Szatkarmana. Jako praktyki wstępne wprowadzające w odpowiednią Aasanę praktykuje się ćwiczenia pomocnicze zmiękczające ciało aby jak najlepiej było wejść w Aasanę i utrzymać ją jakiś czas, które zwane są ogólnym terminem Pawanmuktaasana - pozycje uwalniające napięcia. Przyjmuje się tradycyjnie 84 Aasany jako Korzeń całego systemu Hatha Jogi, a ich wersje niepełne, połowiczne, z odmiennymi szczegółami wykonania traktuje się jako wariacje rdzennej postawy. Z tych wszystkich Aasan przyjmuje się 32 jako najważniejsze aby uznać się za praktykanta, z czego znowu najważniejszymi są Aasany medytacyjne, czyli głównie lotosowe. Padmaasana czyli Lotos jest Królem Aasan (Raadźaasana) i celem ćwiczenia Aasan jest w szczególności opanowanie Lotosu tak, aby móc dłuższy czas swobodnie medytować w pozycji Lotosu. Ćwicząc należy zawsze pamiętać o tym podstawowym celu Aasan Hatha Jogi, żeby jak najszybciej osiągnąć Kształt Iiśwara co zawsze oznacza usunięcie materialnych przeszkód dla synchronizacji z Bogiem.
Współcześnie zdarzają się niekompetentni jogooszuści pomijający w swych pseudojogoterapiach w ogóle ćwiczenia umożliwiające opanowanie pozycji Lotosu, a czasem wręcz obłudnie twierdzący, że Padma nie jest dla Europejczyków czy inne tego rodzaju antyjogiczne herezje. Sami wydają sobie świadectwo braku swoich jakichkolwiek kompetencji do nauczania Jogi, bo mają tak pomieszane w głowach, że nawet nie wiedzą co jest ważne i co jest podstawowym celem systemu praktyki Hatha Jogi. Serie Pawanmukta ukierunkowane na jak najszybsze opanowanie chociaż Półlotosu (Arthapadma) są obowiązkową częścią każdej grupowej lekcji Aasan oraz praktyki indywidualnej zarówno w Hatha Jodze jak i w Raadźa Jodze. Szczególnie autentyczna Raadźa Joga zwraca uwagę aby jej adept praktykował medytacje w pozycji Lotosu!!! O ile więc mówi się, że Hatha Joga ma prowadzić do Raadźa Jogi to o tyle, że chodzi o to aby adept mógł podjąć głębsze praktyki duchowe do robienia których Lotos jest niezbędną podstawą. W tradycyjnych najstarszych Aśramach Jogi testuje się kandydata na Nauczyciel Jogi (Aaćaarja) czy potrafi chociaż przez pół Muhurty (24 minuty) spokojnie medytować w Lotosie! Jest to częścią tradycyjnego egzaminu na stopień Nauczycielski w systemach Hatha czy Radźa Jogi.
Każdy oryginalny zestaw Aasan dawany do praktyki uczniom posiada swoją własną nazwę i jeśli uczyliśmy się od kompetentnych nauczycieli to na pewno ucząc nas zestawów Aasan do indywidualnej codziennej praktyki otrzymaliśmy wraz z tymi zestawami ich nazwy pozwalające lepiej zrozumieć sens, cel i efekt ćwiczenia danego zestawu Aasan. Najważniejszymi, rdzennymi Aasanami są te w których wykonaniu wymagana jest pozycja Lotosu. Jest to zdecydowana większość Aasan. Pierwszy poziom praktykowania Hatha możemy uznać za opanowany jeśli nauczyliśmy się już wykonywać lotosowe wersje Aasan. Przykładowo Sarwauńgaasana (Odwieczna, Świeca) w wersji z nogami wyprostowanymi ku górze jest tylko wariantem uproszczonym praktykowanym tylko wtedy, gdy adept nie jest w stanie wykonać wersji właściwej czyli tej w której nogi są ku górze ale kolanami bo reszta jest spleciona w Lotosie! W metodzie siedmiostopniowej w ten sam sposób opanowujemy drugi stopień nauczania. Kto nie opanował Lotosu w indyjskiej rzeczywistości nie dostałby pozwolenia na nauczanie Hatha Jogi od żadnego autentycznego Nauczyciela!!! Nie jest to oczywiście jedyny warunek wymagany od Nauczyciela, który musi przede wszystkim umieć udzielać indywidualnych zestawów praktyki oraz inicjować w Hatha Jogę. Inaczej pozostajemy zawsze na poziomie osoby zainteresowanej niepraktykującej we właściwy sposób.
Istnieje także specjalna Aasana Nauczycieli Hatha Jogi, którą winni praktykować w porze nocnej Sandhja i można zapytać rzekomego Nauczyciela czy otrzymał taką specjalną Aasanę Nauczycieli i odpowiednią do niej medytację oraz warunki ćwiczenia. Jest to oczywiście Dhruwaasana zwana też Gomataasaną. W tej Aasanie istotna jest odpowiednia Mudra, kierunek ciała i obiekt koncentracji oraz strój do praktyki. Adepci należycie wprowadzeni w Ścieżkę Hatha Jogi, a mamy jedynie na myśli indyjski oryginał od zawsze praktykowany w wielkiej Indii rozpoczynają swoje sesje ćwiczenia nie tylko przygotowawczą ablucją ale też koncentracją na Ćaturnaathawrata czyli Czterech Ślubowaniach Naatha recytowanych w pozycji Prańamaasana tytułem rozpoczęcia sesji praktykowania. Inaczej zwane one są Paśupati Wrata i dotyczą rozwijania czterech doskonałości Naatha, które są celem Hatha Jogi.
Najciekawszą formą propagowania jakiegoś absolutnie wstępnego zestawu ćwiczeń Hatha Jogi w klasztornej wersji są tak zwane ćwiczenia tybetańskie w liczbie na ogół pięciu lub sześciu, okrzyknięte nieomal eliksirem młodości i długowieczności. Otóż główny propagator owych ćwiczeń spędził jakiś czas w pewnym tybetańskim klasztorze, gdzie miał przyjemność oglądania sobie mnichów ćwiczących na dziedzińcu owego klasztoru. Miał talent malarski, więc ćwiczenia sobie zapisał i nawet namalował tak aby zapamiętać. Niestety jego wiedza jest tylko wiedzą obserwatora zewnętrznego i pozbawiona jest podstawowych danych odnośnie koncentracji czy rytmu oddychania stosownego do tych ćwiczeń i nie zawiera też mantramów, które są najbardziej istotne. No i autor zapomniał napisać, że to co widział i zapisał to jedynie zestaw ćwiczeń dla początkujących mnichów kandydatów do klasztoru i że trzeba się zapoznać z bardziej zaawansowanymi zestawami już po kilku miesiącach!!! Niestety taki poziom umiejętności i wiedzy o Hatha Jodze zdaje się prezentować znamienita większość tak zwanych Instruktorów, a nawet "Mistrzów" rzekomej Hatha Jogi, którzy wyraźnie się kompletnie pomylili, twierdząc że jest to jedynie gimnastyka zdrowotna. Zresztą należyta gimnastyka zdrowotna w formie terapii jest oferowana przez specjalistów Ajurwedy i w niczym nie przypomina duchowego treningu Hatha Jogi, a jedynie serie ćwiczeń Pawanmukta.
DUCHOWA WSPÓLNOTA STRAŻNIKÓW HATHA JOGI
Symbolem zewnętrznym noszonym w Indii przez rzeczywistych adeptów prawdziwej Hatha Jogi jest Śriiwatsa najładniej wykonywana w jej tybetańskiej wersji podwójnej Wadźry czyli na planie równoramiennego krzyża. Symbolizuje stan absolutnej harmonii i równowagi żywiołów oraz panowania nad materią ciała, a także oznacza najwyższą wiedzę boskiej istoty. Odmianą tego znaku jest symbol znany jako Swastika rysowany na planie równoramiennego krzyża. Odmianą Śriiwatsa jest także bardzo starodawny znak Naathów Indyjskiej Hatha Jogi, gdzie mamy sześcioramienną gwiazdę, w jej środku od dołu wschodzi słońce, a w słońcu widniej znak Wadźram (Krzyż) lub Swastika. Jantra (Znak) jest też oczywiście jednym z przedmiotów bardziej zaawansowanych koncentracji. Wszyscy inicjowani w Ścieżkę Hatha Jogi określani są terminem Naatha (Naathinii) co znaczy "Strażnik", a cała wspólnota praktykujących metody Hatha Jogi, w tym w szczególności Aasany zwana jest Naatha Sampradaja. Ostanie słowo oznacza Stowarzyszenie Duchowe lub Wspólnotę Duchową. Mamy więc Duchowe Stowarzyszenie Strażników. Termin Sampradaja na określenie stowarzyszeń i wspólnot sugeruje bardzo ścisły i głęboki stopień zjednoczenia się i wspólnoty, grupę ludzi bardzo mocno połączoną razem w czymś odwiecznym. Mistrz Jogi pośród Naathów zwany jest terminem Dźina lub Dźaina (Zwycięzca), a przychodząca co 3 tysiące lat Awatara określana jest mianem Tirthankaara (Twórca Brodu).
Czterostopniowa Hatha Joga składa się z coraz bardziej zaawansowanych Kręgów Wtajemniczenia, gdzie pierwszy poziom zaangażowany jest przede wszystkim w rozwijanie i rozbudzanie Fohatu. Fohat to energia i siła ciała pochodząca ze skoordynowania ciała i umysłu. Fohat to cierpliwość i wytrwałość, stałość dążenia i zdolność do wielkiego wysiłku, a także odporność i wytrzymałość. Razem Fohat oznacza to samo co i sam termin Hatha - Siłę lub Moc. Drugi stopień pracuje nad rozwinięciem Prańah czyli Witalności, Żywotności, a jest to energia oddychania niezbędna dla osiągnięcia długowieczności. Trzeci stopień zajmuje się intensywnie budzeniem Kuńdali - Ognia Wężowego, a sam rdzeń Kuń oznacza Ufność, Wiarę. Trening na każdym stopniu jest więc trochę inny i stawia sobie coraz wyższy, wznioślejszy i trudniejszy do osiągnięcia cel. W fizycznie słabowitym ciele Prańa nie chce płynąć, więc trzeba je wzmocnić aby móc rozwinąć i opanować Prańah. Gdy Energia Witalna się rozwinie, wtedy mogą zaistnieć warunki do obudzenia i rozwinięcia Kuńdali - Płomiennej Mocy Wiary.
Buddyjska ścieżka jak na przykładzie mnichów tybetańskiego klasztoru można było zauważyć także praktykuje intensywne metody Hatha Jogi, jednak występuje tam ona pod nazwą Anujogi czyli Jogi atomicznej, spełniającej. Kultywowana jest gdy adept jest w stanie osiągnąć łączność z Boską Istotą i co ważniejsze upodobnić się do niej poprzez opanowanie Formy Lotosowej. Prędzej czy później jest to bowiem na Ścieżce Duchowej tak czy owak konieczne, a buddyjska tradycja uważa, że upodabnianie następuje w bardziej zaawansowanych fazach Duchowej Drogi, więc na początku nie musi być kultywowane. Nie w tym wcieleniu, to może w następnym.
LISTA ASAN HATHA JOGI
Wstępem do ćwiczenia Aasan są praktyki Pawanmukta czyli rozmaite ruchy okrężne stawów i bioder oraz tułowia, a także ćwiczenia pobudzania krążenia jak Śaktićalana czy Loma Wiloma. Początkujących musimy następnie nauczyć takich Aasan relaksacyjnych jak Śawa (Mrta) i Adwa jako że są wzajemnie przeciwstawne oraz Dźjestika i Makara będące wariantami Adwa. Matsjakrida czyli jogiczna pozycja spania do praktyki Jogi snu i śnienia (Nidra Joga) także musi zostać nauczona już na początku edukacji w Jogę. Bhodźa to ogólnie siedząca skrzyżna pozycja, a w jej ramach mamy coraz lepsze dla medytacji wersje jak Sukha, Swastika, Siddha (Mukta), Ardhapadma i Padma oraz Baddhapadma (Bhadrapadma), Bhaddhajoni czy Siddhajoni z zamknięciem zmysłów oraz Joga (Mudra). Z siadów klęcznych odmiany Wiira (Vira) oraz Wadźra, także takie jak Ardhawiira, Brahmaćarja, Aanandamadadira czy Padadira oraz Bhadra (Manduka), a w szczególności każdą w wersji Pranam do głębszych medytacji. Z Aasan stojących całkiem wstępną jest Pranam, Tada, Aśwasanghala, a także stojące na jednej nodze (Ekapadapranam) jak Aśwatta, Nataraadźa, Natawara (Krszna), Wrksza. Wszystkie te najprostsze Aasany wykorzystywane są także w medytacyjnej praktyce Laja Jogi. Kiedy w jodze mówimy żeby przyjąć Aasanę to pod hasłem Aasana zawsze mamy na myśli jakąś prostą wersję Bhodźa czyli siadu z podwiniętymi pod siebie skrzyżnie nogami i w takim sensie Guru Patańdźali używa słowa Aasana w pierwszym wersecie Jogasutr, że do ćwiczenia Jogi potrzebna jest Aasana (Bhodźa). Aasany takie jak Tada, Katićakra (Samakona) oraz Śaśanka i Wiira stanowią także podstawowe pozycje wszystkich modlitw muzułmańskich i sufickich w szkołach SUFI TARIQA (Zakon Sufi) czyli Jogi Bliskiego Wschodu. W ramach ćwiczenia danej Aasany wykonuje się jej wersje w miarę możliwości takie jak Urdhwa - kołysanie czy skłony na prawo i lewo, Uttana czyli unoszenia ciała na palce (Pada) lub na rękach (Hasta), Uttita czyli opadanie, skłony, Wakra czyli skręty i obroty.
Aasany typowo lotosowe to między innymi: Bhodźa (Skrzyżna), Sukha (Dobra), Swastika (Pomyślna), Siddha (Cudowna, Mukta), Padma (Lotos) i Baddhapadma (Związany Lotos), Joga (Jednia, Śaśanka), Simha (Lew), Gupta (Ukryta), Lola (Uniesienie), Sarwaanga (Odwieczna), Tolangula (Balans), Matsja (Ryba), Hala (Pług), Kukkuta (Kogut), Garbha (Łonowa), Majuura (Paw), Kurmaka (Żółwia), Goraksza (Pasterz), Mańduka (Żaba), Makara (Krokodyl), Bhudźanga (Wężowa), Śalabha (Świerszcz), Wjaghra (Tygrys, Kot, Marjari), Hansa (Łabędź, Ptak Baka), Śirśa (Głowa, Urdwapadma). Każda Aasana Lotosowa ma także swoją wersję uproszczoną, którą praktykują osoby niezdolne jeszcze do praktykowania lotosowych serii Aasan.
Typowe Aasany nielotosowe, więc w swej istocie łatwiejsze do opanowania i praktykowania to między innymi: Śawa (Martwa, Mrta), Adhwa, Bhastrika (Garbha, Embrion), Paadahasta (Przodoskłon), Wiparitakarani, Matsjendra, Wiira (Zwycięska), Śaśa (Zając), Wadźra (Diamentowa), Brahmaćarja (Wstrzemięźliwa), Khandara (Mostek), Ćakra (Kolista), Dola (Huśtawka), Katika (pochylnia), Nauka (Statek), Akarna Dhanura (Łuk), Parwata (Góra, Sumeru), Śiwa (Łaski, Karnapida), Paśćimota/na (Skłonienia), Gomukha (Krowa), Wrszabha (Wół), Utkata, Dźanuśira, Tulaadańda, Bhadra (Dźatila Utkata), Padahasta, Karma, Dźńaana (Mądra), Bhaawa, Granthimukta, Garuda (Orła), Nataraadźa, Gopala (Pasterska), Dwisamakńa, Tedźasa (Ogniowa), Tada (Stała), Trikona (Trójkątna), Aśwatta (Figowiec), Wrksza (Drzewo Spełniania Życzeń), Rszi (Mędrzec), Usztra (Wielbłąd), Naaga (Wąż Wznoszący), Samkata, Andźaneja (Hołd), Bilika (Kotek czyli mały Marjari), Mańduka (Ropucha, Bhadra), Fatinga (Motyl), Tolangula (Waga), Naawa (Okręt), Bhuuma, Tittira (Kuropatwa), Nikundźa (Krzak), Ćandra (Księżyc), Danda (Laska), Uttana (Unoszenie), Dhanwa (Łucznik), Ananta (Bezkres), Aśwasanghala (Jeździec), Griwa, Wrśćika (Skorpion), Hanumana i inne. Wiele z tych Aasan posiada swoje łatwiejsze i trudniejsze odmiany, których dobrze obeznany z Hatha Jogą nauczyciel potrafi nauczyć, jednakże zawsze wersje należą do rodziny stosownej, właściwej Aasany.
PIĘĆ STOPNI TRENINGU ASAN
Podług tradycji Siddhów (cudotwórców) indyjskich początkujący powinni opanować najpierw Aasany w pozycji leżącej, a więc Śawa i Adhwa, Matsjakrida, Dźjestika, Makara czy Garbha oraz inne wykonywane na leżąco, najpierw oczywiście najprostsze a potem coraz trudniejsze. Z pozycji leżącej Śawa łatwymi Aasanami są także Paścimota, Hala, Wiparitakarańi, a z pozycji leżącej Adhwa mamy Nauka, a także uproszczoną wersję Śalabha i Bhudźanga.
Kolejnym, drugim poziomem do opanowania są Aasany w pozycji siedzącej dzielące się na łatwiejszą serię Wadźra (Diamentową) oraz trudniejszą Bhodźa (Skrzyżną). Wira, Wadźra, Brahmaćarja, Gomukha, Suptawadźra czy Śasankawadźra oraz Wjadźra (Kot), Usztra (Wielbłąd), Andźaneja (Hołd), Matsjendra i Simha to bodaj zasadnicze Aasany siedzące w serii Diamentowej. Seria Lotosowa wymaga oczywiście wypracowania przyzwoitego poziomu siadu lotosowego czyli Padma lub Arthapadma aby mogła być wykonywana, a jest to seria najistotniejsza i wręcz zasadnicza z punktu praktykowania Hatha Jogi we właściwy sposób. Pawanmuktapadma czyli ćwiczenia prowadzące do Lotosu są tutaj podstawą, a Bhodźa, Sukha, Swastika i Siddha (Mukta) muszą zostać opanowane jako pozycje wyznaczające stopnie naszego wzrostu ku Lotosowi Iiśwara! Pozycje Lotosowe są samym Sercem wszystkich Aasan Hatha Jogi.
Trzecim stopniem opanowywania Aasan są wszystkie pozycje stojące, które rozpoczyna się i kończy skupieniem w Pranama, a postawy Tada, Trikona, Wrksza, Nataradźa czy Garuda można wymienić jako najważniejsze do praktyki na stojąco.
Jako kolejny, czwarty stopień należy opanować sztukę chodzenia i biegania, a w szczególności tak zwany bieg transowy czyli Padahasta oraz unoszenie się na powierzchni wody czyli Plawini.
Kolejną, piątą lekcją i stopniem Siły (Hatha) jest już tylko sztuka Unoszenia czyli Lewitacja znana jako Laghimaasana (Pozycja Unoszenia, Uttanaasana). Wszystkie Aasany z unoszeniem się na rękach jak Bekasa, Majura, Kukkuta, są wstępem do tego poziomu. Piąty poziom Siły (Hatha) jest już jakoś dziwnie bardzo mało popularny, a przecież warto by chyba chociaż pamiętać co jest celem Aasan stojącym do osiągnięcia i wyższym znacznie poziomem praktyki Hatha Jogi. Europejczykowi sztuka Laghima znacznie mogłaby obniżyć koszta odwiedzania swoich Guru w Himalajskich Pustelniach! Kiedy Kuńdalini zaczyna się budzić to żadne zjawiska psychodeliczne nie występują jak czasem jacyś pseudojogini twierdzą, a za to ciało zaczyna się unosić i szybować w przestrzeni. Jest to jedyna pewna oznaka, że Kuńdali się faktycznie zbudziła, gdyby ktoś chciał się przetestować. Indyjscy fakirzy mają zwyczaj praktykowania Laghimanu razem ze swoim dywanikiem do ćwiczeń jogi. Tylko człowiek dostatecznie Oczyszczony (Śuddha) na podobieństwo Iiśwara (Doskonałego, Czuwającego, Strażnika) może swobodnie unosić się w przestrzeni, gdyż musi być Lekkim (Laghi).
Pośród sekretów długowieczności wymienia się odpowiedni i wszechstronny wysiłek fizyczny tak aby nie doszło do stagnacji i zastoin ciała, długie spacery i oddychanie świeżym czystym powietrzem, jedzenie tylko wtedy gdy jest się głodnym, spanie wtedy gdy chce się spać, regularność w wykonywaniu duchowych praktyk, poszczenie w stosownych okresach, czyste życie i regularne wodne obmywania, świeży jarski pokarm, dużo wody źródlanej, picie świeżego mleka i jogurtu, wstawanie przed wschodem słońca oraz kontemplacje energii księżycowej. Oto faktyczne streszczenie podstawowych zaleceń autentycznej indyjskiej Hatha Jogi.
POSTAWA PSYCHICZNA I MORALNA NAATHA
Psychiczna postawa Bahubalina (Mistrza Hatha) musi obejmować także usunięcie w pierwszej kolejności wszelkiego rodzaju poczucia błędu, grzechu i winy, gdyż Joga to Droga Oczyszczenie i Czystości. Idea typu 'Jestem Czysty, Staję Się Czysty' musi zostać zasiana w umyśle adepta i musi się rozwinąć i okrzepnąć. Krytycyzm i krytykanctwo, w tym samokrytycyzm, rozczarowania i poczucie niepowodzenia, wstydliwość, wszelkie poczucie nieudacznictwa, zagubienia czy wrażenia, że się nie jest dość dobrym lub nie umie nic zrobić dobrze muszą zostać usunięte z psychiki w pierwszej kolejności. Jogin musi przemienić swój umysł aż obudzi z wnętrza postawę pełnej dojrzałości i poczucia bezpieczeństwa, świadomość, że jego życie toczy się zawsze zgodnie z Boskim Prawem i że z każdego doświadczenia życiowego wynika tylko Dobro. Jogin rozwija postawę samoakceptacji i samozaufania, wiary we własne siły i możliwości, a także postawę akceptacji i ufności wobec innych ludzi, a szczególnie wobec Guru i Sanghi (Wspólnoty). Defetyzm i niepokój musi ustąpić dbałości o siebie i własne sprawy, a także dbałości o swoją duchową Drogę i wszystko co jest na niej potrzebna oraz głębokiemu spokojowi umysłu i ducha. Poczucie bezpieczeństwa, odwaga i świadomość boskiej Ochrony powinna być szczególnie mocno rozwinięta. Poczucie odrzucenia przez rodziców, otoczenie czy świat także musi zostać zniszczone i ustąpić poczuciu wspólnoty i bliskości oraz słodyczy i radości życia. Bez tych elementarnych korekt ludzkiej psychiki praktykowanie Hatha Jogi będzie bardzo utrudnione lub wręcz niemożliwe, a w najlepszym razie nie będzie przynosiło należytych owoców.
W Śiwa Samhita, Guru Śiwa tak powiada do Dewi Parwati o Ścieżce Hatha: "Tak jak droga prowadząca do wiedzy zaczyna się od alfabetu, tak droga Jogi zaczyna się od ćwiczeń fizycznych". Guru Swaatmaaraama powiada, że pośpiech i nadmierny wysiłek zabijają adepta Jogi. Guru Wiwekaananda (poprzednie wcielenie Swami Premaananda) nauczał: "Oto kamień węgielny prawdy: odrzućcie wszystko, co was przytłacza fizycznie, psychicznie i duchowo! To wszystko jest jadem. Nie ma w tym życia. Nie ma w tym prawdy. Prawda jest siłą, prawda jest czystością. Prawda jest światłem, prawda jest źródłem energii. Wyzbądźcie się mistycyzmów, które was osłabiają i bądźcie silni! Największe prawdy są najprostsze, proste jak wasze istnienie." Guru Somadewa powiedział, aby nie rozmawiać wiele z tym, kto gardzi dobrą radą, bo obraża się wtedy samego siebie, a dla głupca lepszy jest jego własny rozum niż cudza rada. Odpowiedź padła w kontekście ustosunkowywania się do duchowych rad pochodzących od różnych Guru i Rszi. Guru Satjaananda powiedział, że Joga jest dziedzictwem przeszłości i kulturą przyszłości. Rozprawiając o miłości i mądrości Guru Thakur powiedział, że nie kochamy, bo nie rozumiemy, a nie rozumiemy, bo nie kochamy. Pandita (Uczony) Albert Einstein powiedział: "Jestem zdania, że wegetarianizm, już choćby przez fizyczny wpływ na naturę człowieka, może być korzystny dla większości ludzkości". Jak widać, aby być fizykiem na miarę Einsteina trzeba najpierw być wegetarianinem na miarę Jogina. Guru Śankaardewaananda w kontekście diety i leczenia powiedział, że współczesny człowiek cierpi przede wszystkim na choroby z NADMIARU, kopiąc sobie grób własnymi zębami.
Postawa psychiczna i moralna nad jaką należy pracować to przede wszystkim uwolnienie się od wszelakich zmartwień i zgryzot oraz regularne praktykowanie podług zaleceń i wskazówek swego Guru. Powiada się, że Jogin ginie (marnieje) przejadając się zbytnio czyli kultywując obżarstwo, zbyt ciężko i wyczerpująco pracując, rozmawiając (plotkując) bez umiaru i bluźniąc bez powodu, przebywając w złym towarzystwie ludzi o złych skłonnościach i wrogich duchowości, a nade wszystko jednak przez nie nasycony żołądek. Umiar i wstrzemięźliwość w jedzeniu, pracoholizmie, gadatliwości, bluzganiu, kontaktach z przeciwnikami duchowości i złymi istotami jest niezmiernie ważny dla powodzenia duchowej praktyki Hatha Jogi. Adept Jogi osiąga powodzenie kultywując Radość (Mudhita), Wytrwałość (Sahan), Odwagę (Wiraga), Mądrość (Dźńana) i Wiarę (Śraddha). Konieczne jest zdecydowane poleganie na słowach swego Guru usłyszanych na własne uszy. Dziesięć moralnych zasad Jama podanych przez Rszi Dattatreja stanowią ogólnie przyjętą podstawę kształtowania charakteru Jogina. Mamy tutaj Nieczynienie zła i krzywdy (Ahimsa), Mówienie Prawdy (Satja), Niewyciąganie ręki po cudze (Asteja), Wstrzemięźliwość (Brahmaćarja), Tolerancyjność i Łaskawość (Dajaa), Siła woli i uczciwości (Arjawa), Współczucie bliźniemu włącznie z przebaczaniem (Kszamaa), Skromność i stałość (Dhrti), Stosowanie diety jogicznej oraz umiar w jedzeniu (Mitahara) i Oczyszczanie a raczej Czystość (Śauća). Ostatnich sześć zasad streszcza się w pojęciu Aparigraha oznaczającym Nieprzyleganie, a wprowadzonym przez Rszi Agnidewa. Apari oznacza być płynnym jak woda (Apa) lub obmytym jak woda i mieć zdolność opływania przedmiotów materialnych Graha. Jogin przepływa więc przez życie nie zatrzymując się ani nie przywiązując do obiektów materialnego planu egzystencji. Aparigraha kultywowana jest poprzez sześć zasad począwszy od Dajaa.
Mitahara czyli umiarkowana dieta polega na spożywaniu pokarmów słodkich i smacznych. Wykorzystujemy oczywiście produkty naturalnie słodkie, a jeśli je słodzimy to używamy miodu lub naturalnego nierafinowanego cukru brązowego. Biały cukier jest trucizną zabójczą dla zdrowia. Naturalnie słodkie lub słodzone Somą (Miodem) pokarmy wzmacniają siłę i wytrzymałość ciała czyli wspomagają element ziemi, co jest niezbędne w praktyce Hatha Jogi. Czwarta część żołądka musi pozostać pusta, a pokarm ofiarowuje się Śiwie, założycielowi wszystkich autentycznych szkół Jogi. Ofiarowanie pokarmu dokonuje się recytując głośno lub w myśli trzy razy frazę Om Namaśśiwaaja Adiiśwaraaja! "Chwała Bogu Łaskawemu, Najwyższej Doskonałości!" przed rozpoczęciem posiłku. Mantram ten jest zwykle napisany na początku wszelkich ważniejszych autentycznych traktatów dotyczących Hatha Jogi.
Pokarmy nadmiernie ostre i nadmiernie kwaśne, zbyt gorące (parzące) i zbyt zimne (z lodówki), nadmiar tłuszczu (olejów) z wyjątkiem Ghii, duże ilości sezamu, gorczycy, a także alkohol, ryby, mięso zwierzęce, drób, nadmierne ilości twarogu (sera) i śmietany, owoców jujuby i czosnku są nieodpowiednie dla Jogina. Osoba mięsożerna przechodząc na odżywianie jogiczne powinna w pierwszej kolejności odstawić ryby i drób oraz mięso samic zwierzęcych i zwierząt dużych, a jeść tylko mięso drobnych zwierząt żyjących w stanie dzikim, naturalnym oraz owoce morza, które nie są rybami jak kraby czy krewetki. Szkodliwymi dla zdrowia są posiłki wielokrotnie odgrzewane, bardzo słone lub bardzo kwaśne, pokarmy ciężkostrawne (a więc przede wszystkim mięsne oraz sery i śmietana, oleje, alkohol) oraz przyprawione liśćmi kwazji (narkotyk). Poleca się ryż i pszenicę oraz jęczmień, mleko świeże, cukier żółty, masło Ghii, miód (Madhu), suszony imbir, ogórki, zielone rośliny strączkowe (fasola, groch, bób i inne) oraz dobrą czyli źródlaną wodę (Apa). Najlepiej mieszkać w pobliżu źródełka. Jogin powinien nade wszystko jadać pokarm słodki i gęsty, wymieszany z mlekiem, pożywny i przyjemny dla podniebienia. Wspomnianych korzystnych dla adepta Jogi pokarmów nie powinno zabraknąć w codziennej diecie.
Guru Goraksza powiada, że należy unikać złego towarzystwa ludzi o demonicznych, złych skłonnościach i dążeniach oraz ludzi nienawidzących trzech Klejnotów: Guru, Sanghi i Dharmy czyli Duchowych Mistrzów, Duchowych Wspólnot i Duchowej Praktyki. Złe towarzystwo wywiera zły wpływ i uniemożliwia skutecznie czynienie duchowych postępów. Zbytnie wygrzewanie się przy ogniu w czasie zimy także nie jest wskazane, gdyż lepiej sobie ćwiczyć Tumo, ogień ogrzewający od wewnątrz. Ekscesywne życie seksualne i nadmierna, wyczerpująca ilość stosunków seksualnych także nie jest wskazana dla osób będących na Ścieżce (Margin). Długie i bardzo męczące podróże też nie są polecane. Pełna i długa kąpiel przed świtem czyli w porze całkowitej ciemności także nie jest wskazana, a jeśli już tak wcześnie zaczynamy praktykę to stosujemy tylko częściowe obmywanie opisane na początku. Głodowy tryb życia czyli poszczenie i niedojadanie z powodu braku środków na życia także nie służy duchowemu rozwojowi, podobnie jak i krańcowo wyczerpująca zbyt ciężka praca. Słowem Umiar we wszystkim i Rozwaga czyli Droga Środka (Medhamarga).
PRAKTYKOWANIE ASAN – ZASADY I METODY
Pośród Aasan wymienia się tak zwane Kandhaasana czyli cztery pozycje kardynalne, filary Aasan, a są to najlepiej w lotosowych wersjach: Siddha, Padma, Simha i Bhadra. Najpierw przyjmujemy w serii Kandha pozycję Cudowną czyli Siddha, potem przechodzimy do Lotosu, a z pozycji Padma przechodzimy do lotosowej wersji Simha (Lwa), aby po ćwiczeniach w Lwie powrócić do Związanego Lotosu czyli do Bhadra (Bhaddhapadma). Pan Śiwa źródłodawca wszelkiej Jogi wspomina, że te cztery Aasany są najważniejsze! Oczywiście w każdej wykonuje się odpowiednie przepisane przez Nauczyciela ćwiczenia duchowe. W leczeniu wszelkich chorób i dolegliwości największe usługi oddają Matsjendra, Paścima, Majura oraz Padma. Dwie pierwsze są stosunkowo łatwe do wykonania, gdyż nie wymagają Lotosu.
Majura w szczególności jest bardzo silną pozycją leczniczą usuwającą nadmiary Wata (gaz), Pitta (żółci) i Kapha (flegmy) czyli główne toksyny powodujące większość chorób. Majura usuwa też Haalahala czyli Esencję Mroku, a zatem leczy i uwalnia ze skłonności demonicznych i karmicznych związań ze szkołami czarnej ścieżki Mroku i Chaosu. Padma jest pozycją leczącą i usuwającą wszelkie dolegliwości, więc czego nie dało się usunąć innymi Aasanami należy usunąć praktykowaniem Padma. Matsjendra stosowana jest do zwalczania wszelkich groźnych i nagłych chorób.
Paścima i Padma usuwają wszelkie dolegliwości i choroby, z tym, że Padma jest mocniejsza w działaniu. Majura leczy choroby i powikłania demoniczne oraz równoważy i harmonizuje organizm usuwając nadmiar trzech wspomnianych substancji organicznych zwanych razem Dośa. Siddhausuwa zaś doskonale wszelkie przeszkody na drodze do duchowego wyzwolenia i realizacji. Bhadra także jest postawą niszczącą wszelkie dolegliwości, co jest zrozumiałe jako że w pełnej wersji jest pogłębionym Lotosem! W swojej wersji uproszczonej sprzyja mocno równowadze, stabilności i harmonii co też jest lecznicze, a także pomaga panować nad ciałem czyli także opanować wszelkie zaburzenia.
Guru Swaatmaaraama powiada, że spośród 84 Aasan należy zawsze ćwiczyć Siddhaasanę, gdyż oczyszcza ona 72 tysiące Naadis (Kanałów Energii) z których składa się subtelne ciało człowieka. Nie może tej Aasany zabraknąć w poważnym praktykowaniu Hatha Jogi! Nie masz Aasany ponad Siddhę, drugiego Kumbhaki jako Kewala (Naturalne ustanie oddychania), drugiego Mudry jako Khećari i Laji równego Naadom (Dźwiękom). Jogini tacy jak Guru Wasitha czy Guru Matsjendra praktykowali i polecali przede wszystkim takie Aasany jak Swaastika (Pomyślna), Gomukha (Krowa), Wiira (Zwycięska), Kurma (Żółw), Padma, a z niej Kukkuta (Kogut), Uttanakurma, potem Dhanura (Łuk), Matsjendra, Paścima, Majura (Paw) i na koniec serii Śawaasana. Seria rozpoczyna się więc wyraźnie pozycją medytacyjną Swastika, potem 3 pozycje typu diamentowego, 3 lotosowe postawy z Padma, potem kolejno cztery łatwiejsze pozycje zakończone praktyką leżącą Śawa. Jeśli to konieczne każdą pozycję poprzedzamy oczywiście stosownymi Pawanmukta pozwalającymi ją osiągnąć czy pogłębić. Zestaw zwiemy zwykle od imienia pierwszego Guru który go nauczał czyli Wasitharuupaka.
Śiwaanandaruupaka to inny polecany zestaw Aasan do codziennego ćwiczenia dla początkujących, którzy już wdrożyli się w ćwiczenie jogicznych Aasan. Rozpoczynamy koncentracją w pozycji Siddha, potem przechodzimy do Śawa aby za chwilę przyjąć postawę Sarwanga, potem idziemy płynnie do Haala, a po niej powracamy do Śawa by po chwili przyjąć Matsja, powrócić do Śawa i przejść do Paścimottana, z której płynnie przechodzimy do Adhwa z której zaraz przyjmujemy Bhudźanga, wracamy do Adhwa i przechodzimy do Śalabha, znów odpoczywamy w Adhwa i wykonujemy Dhanura, z której przechodzimy na chwilę do Wiira by odpocząć i płynnie wchodzimy w Matsjendra, po skończeniu której na lewą i prawą stronę wracamy do Wiira by odpocząć i przechodzimy do Śirsza (lub Ardha Śirsza), a potem wracamy do Wiira odpocząć i powstajemy do Aśwasanghala by wykonać oczyszczającą praktykę Uddijana lub Nauli, po skończeniu której powracamy do Śawa. Bardziej początkujący mogą ćwiczyć uproszczone wersje Aasan tego zestawu, a zaawansowani wersje lotosowe części z nich! Ćwiczenia dochodzenia do Aasan czyli odpowiednie Pawanmukta dla każdej Aasany także trzeba przepraktykować jeśli to konieczne.
Guru Gerandha, znamienity Rszi Hatha Jogi Zakonu Nathów poleca do opanowania w szczególności 32 esencjonalne Aasany. Siddha, Padma, Bhadra (Wiązany Lotos), Mukta (Swastika), Wadźra, Simha, Gomukha, Dhanura, Mrta (Śawa), Gupta, Matsja, Paścimotta, Utkata, Majura, Kukkuta, Kuurma, Uttanakuurma, Uttana/mańduka, Wrksza, Mańduka (Bheka), Wiira, Śalabha, Makara, Usztra, Bhudźanga, Joga, Wiirabhadra (Wojownik), Goraksza (Pasterz), Samkata, Garuda. Wymienionych 32 sztuki Aasan fakirskich praktykowanych przez siddhów indyjskich, jeśli są praktykowane należycie i z oddaniem do swoich Guru, przynosi 32 klasyczne Moce Duchowe czyli Siddhi. Wymienione Aasany w odpowiednich wersjach stanowią esencję systemu 84 postaw ciała przekazanych przez Pana Śiwa swej małżonce Parwati dla rozwinięcia duchowej siły czyli potężnej woli, a wola ducha jest niczym innym jak Wolą Bożą. Hatha Joga to Droga, Marga zjednoczenia woli ludzkiej, z natury słabej z Wolą Bożą, która z natury swej jest potężna i wszechmocna. Idealnie całą wiarę i wytrwałość adepta Hatha Jogi wyraził Jezus Chrystus mówiąc, że nie ma nic nie możliwego dla tego kto wierzy. Wola Boża osiągana stopniowo przez regularny Trening ciała i umysłu jakim jest Hatha Joga jest Przemożną Mocą. Kto czyni wiele, a jego czyn jest potężny i przemożny ten wykazuje, że praktykuje Jogę Promienia Woli czyli Hatha Jogę.
Guru Kuwalajaananda, jeden z największych współczesnych Aćarjów Hatha Jogi wymienia jako najważniejsze dla celów leczniczych i równoważących do opanowania na początek takie Aasany jak Śawaasana, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Matsjendra, Paścimata, Majura, Joga, Śaśanka, Śirsza, Wiparitakarańi, Sarwanga, Matsja, Suptawadźra, Padahasta, Trikona, Pawanmukta (Garbha), a do medytacji w pozycji siedzącej Wadźra, Sukha, Siddha i Padma oraz Uddijana siedząc i stojąc jako zabieg leczniczy. Mamy więc zasadniczo 21 Aasan polecanych w celach leczniczych przez Guru oraz jeden zabieg typowo oddechowy z pracą mięśni brzucha czyli Uddijanę. Półaasany czyli wersje Ardha stanowią jedynie część treningu dochodzenia do pełnej wersji i właściwej postaci Aasany, a nie są oczywiście uważane jako oddzielne Aasany. W istocie są jedynie częścią treningu zmierzającego do osiągnięcia właściwej, pełnej Aasany. Guru Kuwalaja także najpierw uczy Aasan wykonywanych w pozycji leżącej, potem Aasan siedzących i wykonywanych z pozycji siedzącej, a dopiero Aasan w pozycji stojącej czyli metodycznie zgodnie z autentycznym sposobem nauczania indyjskich Hatha Jogów!!!
Przykładowy prosty zestaw leczniczy (terapeutyczny) obejmuje w kolejności pozycje: Śawa z chwilą relaksacji i głębokiego oddechu, Bhudźanga, Śalabha, Hala, Śaśanka, Paśćimata, Śawa z relaksem i głębokim oddychaniem. Ten prosty zestaw Aaasan Naathowie zwą Sukhadźuuti (Łatwa Seria). Innym przykładem dla bardziej wymagających adeptów może być następująca Seria: Śawa, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Paśćimata, Matsjendra, Śaśanka, Sarwanga i na koniec znów Śawa ale trochę dłużej z relaksacją. Purnadźuuti (Pełna Seria) to nazwa zarówno tego krótszego jak i następnego, dłuższego zestawu Aasan i ćwiczeń Hatha Jogi: Śawa, Bhudźanga, Śalabha, Dhanura, Hala, Matsjendra, Paśćimata, Majura, Śaśanka, Śirsza, Sarwangha, Suptawadźra lub Matsja oraz Śawa z relaksacją i głębokim oddychaniem jogów, a na koniec jeszcze Uddijana, Nauli oraz oddychanie Udźdźaji. Uddijana i Nauli wykonywane są w siedzącej pozycji skrzyżnej lub stojąc w rozkroku czyli w Aśwasanghala. Pozycje medytacyjne służą wstępnie do praktyki Dźńaana Mudra, Dźalandhara oraz Mulabhanda. Nie wyobrażamy sobie, żeby nauka Hatha Jogi u swych podstaw miała być pozbawiona tych ćwiczeń.
Praktyka Śawa na początku i pod koniec sesji winna trwać przynajmniej ćwierć Muhurty czyli 12 minut, a na koniec lepiej jak będzie trwać nawet pół Muhurty lub więcej. Śawa pomiędzy trudniejszymi Aasanami trwa 1/24 Muhurty czyli 2 minuty. Bhudźanga, Śalabha i Dhanura lepiej ćwiczyć na początku w seriach, tak, że w kolejnym podejściu utrzymujemy jak najpełniejszą pozycję przez 1-3 głębokich oddechów. Początkującym poleca się 3 podejścia, a potem już dojście do 7 kolejnych podejść.Hala, Joga, Śaśanka, Wiparitakarańi, Sarwangha poleca się utrzymywać na początek chociaż przez 10-20 głębokich oddechów, aby w końcu dojść do sesji 80-100 głębokich oddechów w jednym podejściu. Matsjendra, Paścimata, Majura, Matsja, Suptawadźra oraz Śirsza poleca się utrzymywać na początek przez 3 głębokie oddechy, aby w końcu dojść do 10-20 oddechów, a w niektórych przypadkach i więcej. Szczególnie poleca się opanować królewską pozycję Śirsza przez okresy dłuższe jak 80-100 oddechów czy 1/4 Muhurty w sesji.
Wiparitakarańi także jest polecana do takiej dłuższej praktyki i jedną z tych dwóch długodystansowych Aasan powinniśmy zawsze starać się robić nieco dłużej niż pozostałe. Nauczyciel układa ciało w pozycji wyjściowej do Aaasany i pokazuje kierunek ruchu oraz Pawanmuktasany pogłębiające Aasanę, a także efekt końcowy czyli najlepiej pełną wersję Aasany, a adepci robią do stopnia jaki potrafią osiągnąć i utrzymać i jeśli trzeba powtarzają serię odpowiednią ilość razy. Skończywszy Aasanę układają się w pozycji Śawa dla odprężenia i pogłębiania oddychania, a potem Nauczyciel przechodzi do następnej Aasany. W ten sposób bardziej zaawansowani mogą ćwiczyć więcej skracając, a czasem pomijając Śawa pomiędzy kolejnymi Aasanami. Guru Śiwaananda zalecał aby Aasany takie jak Wiparitakarańi, Sarwanga, Śirsza opanować w takim stopniu doskonałości by móc utrzymywać je przez okres nawet 1 Jama czyli 1/8 doby (3 godziny) dla intensywnej jogicznej praktyki długowieczności.
Hatha oznacza dosłownie Moc, Siłę, Siłę Woli, Przemożność, Forsowanie, Moc pochodzącą z połączenia energii słońca i księżyca, a raczej poprzez promienność Słońca odzwierciedloną i przekazaną dalej przez Księżyc na Ziemię. Sylaba Ha symbolizuje Słońce oraz Moc Ducha. Sylaba Tha symbolizuje Księżyc czyli Duszę w sensie Psyche, a Joga oznacza Unię Wyższej Słonecznej Jaźni (Swaahaa) z Niższą Księżycową Jaźnią Swah. Odblokowanie połączenia pomiędzy Duchem, a Duszą powoduje transmisję Mocy Woli w cielesną, ziemską sferę egzystencji, czego oznaką są pojawiające się u Joginów nader często Siddhi czyli Charyzmaty, Cudowności. W praktykowaniu Hatha Jogi, niewątpliwie dwa zestawy ćwiczeń są bardzo istotne. Pierwszym jest solarny zestaw Suurja Namaskarama czyli 12 pozycji Pozdrowienia Słońca. Harmonizuje on ze słoneczną, źródłową energią Ha. Drugim jest oczywiście lunarny zestaw 15 ćwiczeń popularnie znany wśród Hatha Joginów jako Ćandra Namaskarama. Oczyszcza on Niższą Duszę czyli kontrolowaną przez Księżyc podświadomość (Swah). Liczba solarnych pozycji koresponduje do 12 znaków zodiaku, a liczba lunarnych pozycji koresponduje do 15 księżycowych Tithi czyli domów fazowych. Zanim rozpoczniemy u kogoś naukę Hatha Jogi lepiej się wstępnie upewnić czy aby na pewno zna dobrze oba te zestawy jogicznych ćwiczeń, w sumie bardzo prostych Aasan dobrych dla początkujących adeptów, bo nie wymagających zaawansowanych pozycji ciała.
Zestaw ćwiczeń Pozdrowienia Księżyca praktykowany jest także szczególnie intensywnie przez adeptów Kalarpa Marga czyli Ścieżki Wojownika Szambali. Podobnie i Aasany takie jak Wiira, Wiirabhadra, Aśwasanghala, Parwata, Bhudźanga, Danda, Tedźasa, Bhaawa, Karma, Padahasta, Wadźra, Suptawadźra, Simha, Ćakra, Sarwaaunga, Kurmaka, Utkata, Trikona, Dźanuśira, Fatinga, Wjadźra (Bilika), Tolangula, Naawa, Dola, Paścimottana, Dhanwa, Bhuuma, Tanda, Katika. Szczególnie naprzemienne Aasany takie jak Bhudźanga i Parwata (Sumeru) czy Padahasta (Tył-Przód), Trikona (Wama-Krama), Paścimottana i Suptawadźra są intensywnie praktykowane. Zestawy Aasan praktykowane są w sposób płynny i harmonijny, gdyż stanowią piękne ruchowe formy rozwijania Siły i Mocy Woli.
Zestawy Aasan w najprostszym metodycznym wydaniu są tak dobierane, aby Aasany były ćwiczone parami jako przeciwstawne Diady czyli dwójki. Praktykowanie przeciwstawnych Diad powoduje starcie przeciwieństw i wejście na poziom niedualny. Przykładowo po skłonie do przodu ćwiczymy skłon do tyłu, po skłonie w lewo ćwiczymy skłon w prawo. Jeśli robimy Aasanę stojącą po niej możemy zrobić Aasanę odwróconą z nogami ku górze. Typowymi parami są Nauka i Dhanura czy Bhudźanga i Parwata, Usztra i Paśćimottana, Wrksza i Śirsza. Praktykujemy tradycyjnie najpierw Aasany wykonywane łatwo z pozycji leżącej, przykładowo Paścimotta i Haala z pozycji Śawa oraz Bhudźanga i Śalabha z pozycji Adwa. Cały kwartet jest tutaj podwójną diadą czyli Wadźrą wzajemnie się harmonizującą. Potem, po Aasanach z pozycji leżącej ćwiczymy Aasany z pozycji siedzącej, przykładowo Wadźra, a z niej Śaśanka oraz Suptawadźra czy Wjadźra i Usztra. W końcu przechodzimy do Aasan w pozycji stojącej takich jak Trikona, Padahasta czy Karma. Zwykle całą lekcję rozpoczynamy od siedzącej lotosowej Aasany takiej jak Sukha lub Siddha celem wejścia w skupienie i koncentrację. Kończymy zwykle w pozycji Śawa (Mrta) przez ćwierć lub pół Muhurty. Sztukę Padani czy Plawini oraz Laghimana opanowujemy już na osobnych sesjach dla zaawansowanych adeptów.
Pozostaje zatem adeptom zainteresowanym praktykowaniem autentycznej Hatha Jogi poszukać sobie dobrego Nauczyciela (Nathaaćaarja), a jeszcze lepiej Guru, podjąć stosowną Inicjację (Dikszan) i wytrwale wypełniać otrzymywane, coraz bardziej zaawansowane lekcje. Niniejsza ezoteryczna lekcja tycząca nauki i praktyki Hatha Jogi może bardzo pomóc w zorientowaniu się co do autentyczności rozmaitych szkół i szkółek rzekomej Hatha Jogi czy też już wręcz Jogoterapii częstokroć skompilowanych niestety z kilku dostępnych podręczników o nie najlepszym, a nawet żadnym poziomie merytorycznym. Najbardziej żałosne pomysły to nowoczesna joga europejska i tym podobne bzdety, z których jasno widać, że autor pojęcia o Jodze nie ma, a sam już nie wie na czym by mógł jeszcze zedrzeć z ludzi pieniądze. Hochsztaplerzy uwielbiają robić ludzi zainteresowanych, a naiwnych w balona, a najlepiej przecież sprawdzić oszusta pytając go o Inicjacje w Hatha Jogę! Niestety, nawet najlepiej wyglądający hinduski nawet mistrzunio, który nie był autoryzowany poprzezinicjacje Naatha Sampradaaja Hatha Jogi i sam nie potrafi Inicjować w Hatha Jogę, jest niczym więcej, a jedynie samozwańczym Trenerem Hathapodobnej Gimnastyki, co jeszcze nie jest takie złe, bo lepiej już się ruszać jakkolwiek niż zesztywnieć na śmierć.
W tekście zastosowano uproszczoną transliterację z sanskrytu, stosowaną często w polskich publikacjach, jednak długie samogłoski oznaczono jako aa, uu, ii... a literki w oraz v występują czasem zamiennie.
© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: radża-joga.blogspot.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz